ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΣΕ ΧΡΟΝΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
Μέρος
ΧVIII
_
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της ελληνικής Πολιτείας σε θέματα προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Έχει συσταθεί με το Ν 2667/1998 σύμφωνα με τις Αρχές των Παρισίων των Ηνωμένων Εθνών. Σε αυτήν εκπροσωπούνται τριάντα δύο φορείς (ανεξάρτητες Αρχές, πανεπιστημιακές σχολές νομικών και πολιτικών επιστημών, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, πολιτικά κόμματα και υπουργεία).
Δήλωση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) για την επίδραση των συνεχιζόμενων μέτρων λιτότητας στα δικαιώματα του ανθρώπουΗ Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της ελληνικής Πολιτείας σε θέματα προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ν. 2667/1998), σε συνέχεια των ομόφωνων αποφάσεών της για την κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα κατά την εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης1,
Ι. Λαμβάνοντας υπόψη
1. τις αποφάσεις των ανωτάτων εθνικών δικαστηρίων2, καθώς και τις αποφάσεις και εκθέσεις εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών ελεγκτικών οργάνων3 για την συνεχιζόμενη παραβίαση σημαντικού αριθμού δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης και της εφαρμογής μέτρων λιτότητας,
ΙΙ. Επανέρχεται στις επισημάνσεις της ότι
2. τα μέτρα λιτότητας παραβιάζουν θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές και θίγουν συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα του ανθρώπου, όπως την αρχή της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 και 2 Σ) και την ειδικότερη έκφραση αυτής, ήτοι την συνεισφορά των πολιτών στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους (άρθρο 4 παρ. 5 Σ), τα δικαιώματα σε ισότιμη πρόσβαση στην παιδεία (άρθρο 16 παρ. 2 Σ), στην ιδιοκτησία (άρθρο 17 Σ), στην υγεία (άρθρο 21 παρ. 3 και άρθρο 5 παρ. 5 Σ), το δικαίωμα στην εργασία (άρθρο 22 παρ. 1 Σ) και στην κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 22 παρ. 5 Σ), τη συνδικαλιστική ελευθερία (άρθρο 23 Σ), την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 Σ), την αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης (άρθρο 25 παρ. 4 Σ) καθώς και την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης. Προσβάλλουν την αξία του ανθρώπου, ο σεβασμός και η προστασία της οποίας αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας (άρθρο 2 Σ), δυσχεραίνουν σοβαρά την ανάπτυξη της προσωπικότητας καθενός (άρθρο 5 Σ), κλονίζουν το κοινωνικό κράτος δικαίου (άρθρο 25 παρ. 1 Σ) και υπονομεύουν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας (άρθρο 106 Σ),
3. αρμόδια ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα διαπιστώνουν ότι τα μέτρα λιτότητας παραβιάζουν ευρωπαϊκούς και διεθνείς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παράλληλα τονίζουν ότι οι όροι χρηματοδότησης των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ή άλλων μηχανισμών, ευρωπαϊκών ή διεθνών, οικονομικής ή χρηματοπιστωτικής στήριξης ενός Κράτους δεν μπορούν να παρακάμπτουν την υποχρέωση σεβασμού των κανόνων του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου δικαιωμάτων του ανθρώπου, ιδιαίτερα όταν δεσμεύει εξίσου και Κράτη που μετέχουν στους μηχανισμούς αυτούς, όπως τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΙΙΙ. Υπενθυμίζει εκ νέου τις δεσμεύσεις και τις υποχρεώσεις των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και όλων των Κρατών Μελών της από
4. τη Συνθήκη ΕΕ, η οποία καθιστά τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα θεμελιακές αξίες της ΕΕ, θέτει ως πρωταρχικό στόχο την προώθησή τους και θεσπίζει κοινωνικούς στόχους (κοινωνική ένταξη, κοινωνική προστασία και δικαιοσύνη, κοινωνική πρόοδο), οι οποίοι συνδέονται άρρηκτα με τους οικονομικούς στόχους της και είναι καθοριστικοί για την αποτελεσματικότητα αυτών των οικονομικών στόχων (άρθρα 2 και 3 παρ. 1 και 3 ΣυνθΕΕ). Άλλωστε, όπως υπογραμμίζει το Δικαστήριο της ΕΕ, η ΕΈ «δεν περιορίζεται σε μια οικονομική ένωση, αλλά πρέπει ταυτόχρονα να εξασφαλίζει, με κοινή δράση, την κοινωνική πρόοδο και να επιδιώκει τη διαρκή βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των ευρωπαϊκών λαών, όπως τονίζεται στο Προοίμιο της Συνθήκης»4,
5. τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος απηχεί τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των Κρατών Μελών και τους κανόνες των διεθνών συνθηκών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν επικυρώσει όλα τα Κράτη Μέλη, κατοχυρώνει αδιαίρετα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, με πρώτο το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια», διακηρύσσει ότι η ΕΈ «τοποθετεί τον άνθρωπο στην καρδιά της δράσης της»5 και δεσμεύει ρητά τόσο τα Κράτη Μέλη, όσο και τους θεσμούς της ΕΕ. Λόγω αυτής της δέσμευσης των θεσμών της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ENNHRI) έστειλε ανοικτές επιστολές στον Πρόεδρο της Επιτροπής και τον Πρόεδρο της ΕΚΤ, καλώντας τους να λάβουν μέτρα προς εξάλειψη των σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επέφεραν τα μέτρα λιτότητας στην Ελλάδα6.
5. τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος απηχεί τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των Κρατών Μελών και τους κανόνες των διεθνών συνθηκών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν επικυρώσει όλα τα Κράτη Μέλη, κατοχυρώνει αδιαίρετα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, με πρώτο το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια», διακηρύσσει ότι η ΕΈ «τοποθετεί τον άνθρωπο στην καρδιά της δράσης της»5 και δεσμεύει ρητά τόσο τα Κράτη Μέλη, όσο και τους θεσμούς της ΕΕ. Λόγω αυτής της δέσμευσης των θεσμών της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ENNHRI) έστειλε ανοικτές επιστολές στον Πρόεδρο της Επιτροπής και τον Πρόεδρο της ΕΚΤ, καλώντας τους να λάβουν μέτρα προς εξάλειψη των σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επέφεραν τα μέτρα λιτότητας στην Ελλάδα6.
ΙV. Διαπιστώνει με ιδιαίτερη ανησυχία ότι η εφαρμογή μέτρων λιτότητας επί μακρό χρόνο, κατά τρόπο που λαμβάνει χαρακτηριστικά διαρκούς κατάστασης
6. οδηγεί σε υποβάθμιση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τελικά σε μη πραγμάτωσή τους,
7. αντιστρέφει την ιεράρχηση των αξιών και των στόχων της ΕΕ, δίνοντας προτεραιότητα στους δημοσιονομικούς στόχους σε βάρος θεμελιωδών κοινωνικών αξιών και διαταράσσοντας τη δίκαιη ισορροπία οικονομικών και κοινωνικών στόχων κατά την εφαρμογή εθνικής πολιτικής ανάκαμψης από την κρίση χρέους,
8. υπονομεύει τη δυνατότητα της Πολιτείας να εγγυηθεί βασικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα εξαιτίας των δραστικών περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες,
9. αποδομεί το Κοινωνικό Κράτος και εντείνει την υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του λαού, με αποτέλεσμα να φτωχοποιείται και να εξαθλιώνεται ολοένα και μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού, να διευρύνεται το κοινωνικό χάσμα και να διαρρηγνύεται ο κοινωνικός ιστός, όπως τονίζουν διεθνή όργανα7
10. ενισχύει ακραία και μισαλλόδοξα στοιχεία και κλονίζει τους δημοκρατικούς θεσμούς,
11. αποστερεί την δυνατότητα εκπλήρωσης θεμελιωδών υποχρεώσεων ως προς την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες, όπως η Ελλάδα, που λόγω της γεωγραφικής τους θέσης αποτελούν κύριο σημείο εισόδου και διαχείρισης μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών προς την ΕΕ,
12. διαβρώνει τα θεσμικά θεμέλια της ΕΕ ως μιας ένωσης λαών, που στηρίζεται στο σεβασμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.
V. Καλεί και πάλι επειγόντως τόσο τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα Κράτη Μέλη της ΕΕ, όσο και τα όργανα της ελληνικής Πολιτείας
13. σε ειλικρινή και άμεση συστράτευση προς διάσωση των αξιών που στηρίζουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό: της αξιοπρέπειας και της αξίας του ανθρώπου, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης,
14. σε σύμπραξη στη διαμόρφωση μόνιμου μηχανισμού αξιολόγησης και αποτίμησης των επιπτώσεων των μέτρων λιτότητας, όχι μόνο ως προς την απόλαυση, αλλά και ως προς την πρόσβαση στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των προσώπων που διαβιούν στο έδαφος της ΕΕ (Human Rights Impact Assessment)8,προς την κατεύθυνση
15. της αποκατάστασης της ρυθμιστικής βαρύτητας των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής,
16. της διαρκούς στάθμισης των συνεπειών των δημοσιονομικών μέτρων στην κοινωνική προστασία και ασφάλεια, και της δέσμευσης για την προστασία της κοινωνικής συνοχής, τα οποία οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και τα Κράτη Μέλη της ΕΕ, χωριστά και από κοινού, έχουν υποχρέωση να εγγυώνται.
ΙV. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΙΔΙΩΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
H EEΔΑ, ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, εξετάζει inter alia την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, εκφέροντας σχετική γνώμη προς τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας και υποβάλλει συστάσεις και προτάσεις, για τη λήψη νομοθετικών, διοικητικών ή άλλων μέτρων που συμβάλλουν στη βελτίωση της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου (Ν 2667/1998, άρθρο 1 παρ. 6 εδ. β΄ και ι΄).
Στο πλαίσιο αυτό, η Ολομέλεια της ΕΕΔΑ έχει υιοθετήσει ομόφωνα, από το 2010, σειρά συστάσεων σχετικά με το αρνητικό αντίκτυπο της οικονομική κρίσης και των μέτρων λιτότητας στο σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα9. Στις αποφάσεις της αυτές η ΕΕΔΑ διαπίστωσε τη ραγδαία και δραματική υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του λαού και την αποδόμηση του Κοινωνικού Κράτους, που οδήγησαν σε εξαθλίωση μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, διεύρυναν το κοινωνικό χάσμα, διέρρηξαν τον κοινωνικό ιστό, ενίσχυσαν ακραία και μισαλλόδοξα στοιχεία και κλόνισαν τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Πέραν αυτού όμως η ΕΕΔΑ επεσήμανε και ότι αφότου άρχισαν να λαμβάνονται τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο του «μηχανισμού στήριξης», καμία αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είχε πραγματοποιηθεί, σε διαβούλευση με τους ενδιαφερομένους φορείς10.
Με αφορμή τη διαπίστωση αυτή και προς την κατεύθυνση εξειδίκευσης των προτάσεων της, η ΕΕΔΑ11 επισημαίνει τον τρόπο με τον οποίο η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου καθίσταται βασικό εργαλείο για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ιδίως σε περιόδους κρίσης (Α), και περιγράφει βασικά χαρακτηριστικά της (Β).
Β. Η αναγκαιότητα για Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Γενικό πλαίσιο
Η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου δεν προβλέπεται ρητά στα διεθνή ή ευρωπαϊκά κείμενα δικαιωμάτων του ανθρώπου, όμως τείνει να καθιερωθεί σε διεθνές επίπεδο ως σημαντικό εργαλείο για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Το 1979, ήδη, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ είχε συστήσει στην (τότε) Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου να αναλογιστεί κατά πόσο είναι αναγκαίο να πραγματοποιείται μία δήλωση για τις επιπτώσεις στα δικαιώματα του ανθρώπου (‘a human rights impact statement’), κατά τα πρότυπα αυτών που αφορούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πριν από την υλοποίηση συγκεκριμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων ή κατά το σχεδιασμό ενός γενικότερου αναπτυξιακού σχεδίου ή προγράμματος12.
Αρκετά χρόνια αργότερα, στο Γενικό Σχόλιο υπ’άριθμ. 2 για τα μέτρα διεθνούς τεχνικής βοήθειας, η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Κοινωνικά, Οικονομικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα13 επισήμανε ότι τα όργανα του ΟΗΕ πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους την πρόταση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την διενέργεια ανάλυσης επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου σε σχέση με όλες τις μεγάλης κλίμακας αναπτυξιακές δραστηριότητες.
Στο ίδιο πνεύμα, με τη Διακήρυξη της Βιέννης, συστήθηκε σε όλα τα όργανα του ΟΗΕ να προβαίνουν σε εκτίμηση των επιπτώσεων των στρατηγικών τους και των πολιτικών τους στην απόλαυση των δικαιωμάτων του ανθρώπου14.
Έκτοτε, η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει τύχει της ειδικής προσοχής σειράς οργάνων του ΟΗΕ. Η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, στο Γενικό Σχόλιο υπ’αριθμ. 5 καλεί σε διενέργεια ελέγχου επιπτώσεων στα δικαιώματα του παιδιού πριν και μετά από την υιοθέτηση μέτρων που δυνητικά επηρεάζουν τα δικαιώματα του παιδιού. Μάλιστα κρίνει ότι μία τέτοια πρακτική πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε επίπεδο απόφασης και όσο το δυνατόν νωρίτερα κατά τον σχεδιασμό μίας πολιτικής15.
Ειδικοί Εισηγητές του ΟΗΕ έχουν επίσης συγκεκριμένα εστιάσει στη σπουδαιότητα της ανάλυσης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου. Ήδη το 1998, η Ειδική Εισηγήτρια για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, Katerina Tomasevski, επεσήμανε ότι θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου των μακροοικονομικών πολιτικών πριν την υιοθέτηση και εφαρμογή τους16. Από το 2007, μάλιστα, τρεις Ειδικοί Εισηγητές υιοθέτησαν εκθέσεις ειδικά για την επίπτωση στα δικαιώματα του ανθρώπου στο τομέα αρμοδιότητάς τους. Πρόκειται για τον Ειδικό Εκπρόσωπο για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις επιχειρήσεις, τον Ειδικό Εισηγητή για το δικαίωμα στην υγεία και τον Ειδικό Εισηγητή για το δικαίωμα στην τροφή17.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην αξιολόγηση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου έχει εστιάσει τόσο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) όσο και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).
Το ΕΔΔΑ σε σειρά αποφάσεών του λαμβάνει υπόψη του κατά πόσο η επίδραση στα δικαιώματα του ανθρώπου ελήφθη υπόψη από τις αρμόδιες αρχές των Κρατών κατά την διαδικασία νομοθέτησης και υιοθέτησης πολιτικών18.
Αντίστοιχα, το ΔΕΕ, σε απόφαση του της 9ης Νοεμβρίου 2010, κήρυξε άκυρες διατάξεις κανονισμού της ΕΕ, λόγω του δυσανάλογου περιορισμού που επέφερε στα δικαιώματα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής - έτσι όπως αυτά προστατεύονται από το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ - ασκώντας κριτική στο Συμβούλιο και την Επιτροπή για την αποτυχία εκτίμησης, πριν την υιοθέτηση του Κανονισμού, των επιπτώσεων του στα δικαιώματα του ανθρώπου19.
Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, την ΕΕ, στο πλαίσιο της Στρατηγικής για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ που υιοθέτησε η Επιτροπή στις 19 Οκτωβρίου 201020, προβλέφθηκε ότι στις αξιολογήσεις του αντίκτυπου που συνοδεύουν τις προτάσεις της Επιτροπής εξετάζονται, εφόσον κριθεί σκόπιμο, οι επιπτώσεις των προτάσεων στα θεμελιώδη δικαιώματα. Προς τον σκοπό αυτό εξεδόθησαν το 2011 οδηγίες ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα δικαιώματα του ανθρώπου στις εκθέσεις επιπτώσεων της Επιτροπής21, ενώ και το τελευταίο διάστημα παρατηρείται τάση ενίσχυσης της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου στο πλαίσιο της ΕΕ22. Όπως έχει μάλιστα επισημάνει και ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, θεματοφύλακας της χρηστής διοίκησης στην ΕΕ, δεν μπορεί να υπάρξει χρηστή διοίκηση χωρίς σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και κατά συνέπεια οι θεσμοί και τα όργανα της ΕΕ οφείλουν πάντα να αναλογίζονται τη συμβατότητα των δράσεών τους με τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις πιθανές επιπτώσεις των δράσεών τους στα θεμελιώδη δικαιώματα23.
Η ανάλυση των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου καθίσταται επομένως υποχρέωση τόσο των Κρατών όσο και της ΕΕ.
Η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας
Η ΕΕΔΑ επισημαίνει ότι στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης και των μέτρων λιτότητας η αξιολόγηση των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου αποκτά βαρύνουσα σημασία. Σειρά διεθνών και ευρωπαϊκών οργάνων έχουν άλλωστε υπογραμμίσει εμφατικά σε κείμενά τους την αναγκαιότητα της εκτίμησης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου24.
Σε ειδική έκθεσή της, η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για την ακραία φτώχεια και τα δικαιώματα του ανθρώπου25, συνέστησε την ανάλυση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου ως βασικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης και της λιτότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το 2012, η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα κάλεσε με ανοικτή της επιστολή τα Κράτη-μέρη στο Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα να λαμβάνουν υπόψη τους τις απορρέουσες από αυτό υποχρεώσεις κατά το σχεδιασμό πολιτικών και την υιοθέτηση διεθνών και περιφερειακών προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης26.
Προσπάθειες για την ένταξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην σφαίρα της ανάπτυξης και της οικονομίας, μέσω της ανάπτυξης ελέγχου επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου έχει καταβάλει και ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του ανθρώπου όπως προκύπτει και από την τελευταία του Ετήσια Έκθεση του (Δεκέμβριος 2013-Δεκέμβριος 2014)27.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στο Ψήφισμα 2032 (2015) Ισότητα και κρίση, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης καλεί τα Κράτη να διενεργούν έλεγχο των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου και την ισότητα, σε συνεργασία με τις εθνικούς θεσμούς για τα δικαιώματα του ανθρώπου, όταν αναπτύσσουν οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης28. Συγκεκριμένα, δε, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση ζητά από τα Κράτη να διενεργούν κοινοβουλευτικό έλεγχο των κυβερνητικών δράσεων για την οικονομική κρίση, εστιάζοντας στη διενέργεια εκτίμησης επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου και την ισότητα, στις περιπτώσεις που δεν έχει ήδη διενεργηθεί.
Αντίστοιχο κάλεσμα περιέχεται και το Ψήφισμα 1884 (2012) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΣΕ «Μέτρα λιτότητας - κίνδυνος για τη δημοκρατία και τα κοινωνικά δικαιώματα». Τα Κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης καλούνται να εξετάσουν προσεκτικά τις βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις των προγραμμάτων λιτότητας στις δημοκρατικές διαδικασίες, τα κοινωνικά δικαιώματα, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τις κοινωνικές υπηρεσίες29.
Ο Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο θεματικό Έγγραφο Προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε περιόδους οικονομικής κρίσης, αναλύει διεξοδικά το ζήτημα της διενέργειας συστηματικών ex ante και ex post αξιολογήσεων των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου και την ισότητα, σε κάθε στάδιο του κύκλου πολιτικής, ώστε να εντοπιστούν οι διασκεδασμένες συνέπειες των πολιτικών λιτότητας στην κοινωνία και να προτρέψουν τους διαμορφωτές πολιτικής να τις διαχειριστούν, ώστε να μην είναι μεροληπτικές30
Μάλιστα στο θεματικό έγγραφο ο Επίτροπος παρατηρεί ότι ενώ η ΕΕ και το ΔΝΤ πραγματοποιούν ετήσιες οικονομικές αξιολογήσεις Κρατών προκειμένου να αξιολογήσουν τη συμμόρφωση αυτών σε δημοσιονομικούς κανόνες, δεν υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη για τη συστηματική παρακολούθηση των συνεπειών της οικονομικής πολιτικής στα δικαιώματα του ανθρώπου31.
Προς την ίδια κατεύθυνση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του για τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης στα δικαιώματα του ανθρώπου32, επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να περιλάβει διατάξεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις εκτιμήσεις του αντίκτυπου των νομοθετικών και μη νομοθετικών προτάσεων, των εκτελεστικών μέτρων και των εμπορικών και επενδυτικών συμφωνιών που έχουν σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στο Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Μαρτίου 2014 σχετικά με τις πτυχές της απασχόλησης και τις κοινωνικές πτυχές του ρόλου και των εργασιών της Τρόικας (ΕΚΤ, Επιτροπή και ΔΝΤ) όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (2014/2007(INI)), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα εν λόγω προγράμματα σχεδιάστηκαν χωρίς επαρκή μέσα για την εκτίμηση των συνεπειών μέσω μελετών αντίκτυπου33. Εκφράζει επίσης δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι οι όροι που επιβλήθηκαν για τη χρηματοδοτική συνδρομή έθεσαν σε κίνδυνο τους κοινωνικούς στόχους της ΕΕ διότι μεταξύ άλλων τα μέτρα είναι ιδιαίτερα επαχθή, ιδίως επειδή η επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης δεν διαγνώστηκε εγκαίρως, διότι έπρεπε να υλοποιηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα και διότι δεν διενεργήθηκαν κατάλληλες αξιολογήσεις του αντίκτυπου όσον αφορά τον διανεμητικό αντίκτυπο σε διάφορες ομάδες της κοινωνίας34.
Διαπιστώσεις εθνικών, διεθνών και ευρωπαϊκών οργάνων για την Ελλάδα
Σε ό,τι συγκεκριμένα αφορά την χώρα μας35, η διενέργεια Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου καθίσταται ιδιαίτερα αναγκαία στο πλαίσιο της λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης.
Σε πρόσφατες αποφάσεις της η Ολομέλεια του ΣτΕ τονίζει την αναγκαιότητα «ειδικής, εμπεριστατωμένης και επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης» για τη στάθμιση των επιπτώσεων μέτρων (σ.σ. των περικοπών των συντάξεων) στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων36.
Σε πρόσφατες αποφάσεις της η Ολομέλεια του ΣτΕ τονίζει την αναγκαιότητα «ειδικής, εμπεριστατωμένης και επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης» για τη στάθμιση των επιπτώσεων μέτρων (σ.σ. των περικοπών των συντάξεων) στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων36.
Το έλλειμμα που παρατηρείται στο πεδίο της εκτίμησης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου, αποτελεί διαπίστωση και ευρωπαϊκών και διεθνών ελεγκτικών οργάνων, ειδικά σε ό,τι αφορά τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που έλαβε η χώρα.
Η Επιτροπή Ελέγχου Εφαρμογής των Διεθνών Συμβάσεων της ΔΟΕ ζήτησε ήδη από το 2011 από την ελληνική κυβέρνηση να εντείνει τις προσπάθειές της και να προχωρήσει σε πλήρη και ειλικρινή διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους, προς επανεξέταση των μέτρων λιτότητας που έλαβε ή σχεδιάζει, επανεκτιμώντας τις επιπτώσεις των μέτρων που ελήφθησαν ή επρόκειτο να ληφθούν, διασφαλίζοντας ότι οι συμβατικές υποχρεώσεις της χώρας λαμβάνονται πλήρως υπόψη κατά τις μελλοντικές δράσεις37. Ανάλογες συστάσεις έχει απευθύνει και η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της ΔΟΕ38 μέχρι και πολύ πρόσφατα, παραπέμποντας και στην σχετική απόφαση της ΕΕΔΑ39. Η CEACR έχει, ιδίως, ζητήσει από την Ελλάδα να παράσχει στοιχεία σχετικά με την ανάλυση, από την Εθνική Διαχειριστική Αρχή, των κοινωνικών επιπτώσεων των περικοπών σε παροχές κοινωνικής ασφάλειας40 και να προβεί σε post factum εξέταση της επίδρασης των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και των πολιτικών διαρκούς λιτότητας στην αύξηση της φτώχειας41.
Επίσης, η CEACR καλεί την Ελλάδα να λάβει χωρίς καθυστέρηση τα απαραίτητα μέτρα, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και την Συνήγορο του Πολίτη, προκειμένου να αξιολογήσει την επίδραση των μέτρων λιτότητας στην ισότητα των ευκαιριών και στην ίση μεταχείριση, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, με σκοπό την αντιμετώπιση των διακρίσεων βάσει φύλου σε σχέση με την πρόσβαση στην εργασία, την απασχόληση καθώς και τους όρους εργασίας και ασφάλειας της εργασία. Επίσης ζήτησε η εκτίμηση των επιπτώσεων των μέτρων λιτότητας να εστιάσει και στην εργασιακή κατάσταση των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, όπως οι Ρομά και οι Μουσουλμάνοι, καθώς και οι αλλοδαποί εργαζόμενοι που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης42.
Έμφαση στα ζητήματα ανάλυσης των επιπτώσεων των μέτρων λιτότητας δόθηκε και από την Υψηλού Επιπέδου Αποστολή (ΥΕΑ) της ΔΟΕ, η οποία επισκέφθηκε την Ελλάδα το Σεπτέμβριο 2011 και σημείωσε ότι η Κυβέρνηση δεν έλαβε μέτρα για την εκτίμηση της επίδρασης των μέτρων που υιοθετήθηκαν, επισημαίνοντας ότι «μηχανισμός για την συλλογή στοιχείων σχετικά με την επίδραση των μέτρων απλώς δεν υπήρχε»43.
Στην έκθεση του για την Ελλάδα, Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ για τις επιδράσεις του εξωτερικού χρέους και των λοιπών διεθνών οικονομικών υποχρεώσεων των Κρατών στην πλήρη απόλαυση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ιδίως των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών, κ. Cephas Lumina, σύστησε στην Ελλάδα την διενέργεια Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου για την οριοθέτηση των αρνητικών επιπτώσεων του προγράμματος προσαρμογής και των απαραίτητων πολιτικών για την αντιμετώπισή τους44.
Το ίδιο έπραξε και η Επιτροπή CEDAW του ΟΗΕ, στις τελευταίες της Καταληκτικές Παρατηρήσεις για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα σύστησε μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης μεταξύ των οποίων και τη δημιουργία μηχανισμού για την αξιολόγηση των επιπτώσεων των μέτρων που υιοθετούνται. Επεσήμανε, δε, ότι «δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης και της έλλειψης προσέγγισης των παρόντων μέτρων για την κρίση εντός του Κράτους με ευαισθησία στη διάσταση του φύλου, η Επιτροπή συστήνει τη συνεργασία όλων των σημαντικών φορέων χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ, για τη δημιουργία ενός παρατηρητηρίου για την πλήρη εκτίμηση της επίδρασης στις γυναίκες του πλήθους μέτρων που λαμβάνονται κατά την οικονομική και δημοσιονομική κρίση»45,46.
Στο ίδιο πνεύμα, και η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στις τελευταίες Καταληκτικές Παρατηρήσεις για την Ελλάδα, ζητά από τη χώρα μας να διεξάγει, το συντομότερο δυνατόν, εκτίμηση των επιπτώσεων της κρίσης στο προσδόκιμο ζωής και την ανάπτυξη των παιδιών47.
Στις καταδικαστικές για την Ελλάδα αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Κοινωνικά Δικαιώματα (ΕΕΚΔ), η ΕΕΚΔ λαμβάνει υπόψη της την απουσία εκτίμησης των επιπτώσεων κατά την λήψη μέτρων λιτότητας. Συγκεκριμένα η ΕΕΚΔ παρατηρεί ότι ορισμένες επίδικες μειώσεις δεν συνιστούν, αυτές καθαυτές, παράβαση του ΕΚΧ. Το «σωρευτικό αποτέλεσμά» τους όμως επιφέρει «σημαντική υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου και των συνθηκών διαβίωσης πολλών συνταξιούχων». Παραλείποντας την έρευνα και την ουσιαστική ανάλυση των επιπτώσεων τόσο σημαντικών μέτρων και τη διαβούλευση με τις ενδιαφερόμενες οργανώσεις, η Κυβέρνηση δεν διαπίστωσε αν μπορούσαν να ληφθούν άλλα μέτρα που θα περιόριζαν τις σωρευτικές συνέπειες48.
Τέλος, και η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Ψήφισμά της 12ης Σεπτεμβρίου 2012, για την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης και του Πρωτοκόλλου του από την Ελλάδα, επισήμανε την ανάγκη εκτίμησης των παρελθόντων και μελλοντικών κοινωνικών μέτρων λιτότητας σε σχέση με τους σκοπούς του Κώδικα49.
Β. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου50
Η αναγκαία, κατά τα ως άνω, Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Η προστιθέμενη αξία της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου αποτελεί εργαλείο για την εξέταση πολιτικών, νομοθετικών κειμένων, προγραμμάτων και λοιπών δράσεων με σκοπό την οριοθέτηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων τους στα δικαιώματα του ανθρώπου. Σκοπός του εργαλείου αυτού είναι η πρόληψη των αρνητικών και η διεύρυνση των θετικών επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου γειτνιάζει με σειρά άλλων εργαλείων που επίσης αποσκοπούν στην αποτίμηση των επιπτώσεων συγκεκριμένων δράσεων, όπως η εκτίμηση των κοινωνικών ή περιβαλλοντικών επιπτώσεων51. Η Αξιολόγηση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου διακρίνεται, όμως, από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που αποτελούν και την προστιθέμενη αξία της:
- Η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου ερείδεται σε ένα κανονιστικό πλαίσιο δεσμευτικών διεθνών κανόνων του δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα Κράτη έχουν αναλάβει συγκεκριμένες υποχρεώσεις επικυρώνοντας διεθνή και ευρωπαϊκά συμβατικά κείμενα για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, έτσι καλούνται να αξιολογούν σε ποιο βαθμό οι επιλογές τους συνάδουν με τις υποχρεώσεις τους αυτές τόσο σε ουσιαστικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο διαδικασίας.
- Συνεπεία του πρώτου αυτού χαρακτηριστικού, η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου δομείται στη βάση της νομολογίας, εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων αλλά και στις διαπιστώσεις και συστάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργάνων που επιβλέπουν την εφαρμογή των διεθνών και ευρωπαϊκών συμβατικών κειμένων δικαιωμάτων του ανθρώπου.
- Στο πλαίσιο της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου ο διενεργών φορέας καλείται να εξετάσει κατά τρόπο λεπτομερή, συστηματικό και συνεκτικό, σειρά θεμελιωδών στο δίκαιο των δικαιωμάτων του ανθρώπου ζητημάτων, όπως η ισότητα, η συμμετοχή, η διαφάνεια και η υποχρέωση λογοδοσίας.
- Η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου ενισχύει την διατομεακή προσέγγιση κατά την διαδικασία ελέγχου των επιπτώσεων καθώς θεμελιώνεται σε μία οικουμενική και ολιστική αντίληψη για τα δικαιώματα του ανθρώπου στη βάση ενός κανονιστικού πλαισίου που περιλαμβάνει τόσο τα ατομικά και πολιτικά όσο και τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματα.
Βασικοί άξονες της διαδικασίας διενέργειας Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Η Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου μπορεί να διενεργείται τόσο πριν όσο και μετά την υλοποίηση δράσεων (ex ante και ex post). Επίσης, η ανάλυση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου μπορεί να διενεργείται αυτόνομα ή και στο πλαίσιο μίας ευρύτερης ή άλλου είδους ανάλυσης επιπτώσεων.
Σχετικά με τη διαδικασία ανάλυσης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου η ΕΕΔΑ επισημαίνει ότι αυτή πρέπει να διενεργείται στη βάση συγκεκριμένων αρχών όπως:
1. Παροχή πληροφόρησης: Πληροφόρηση των εμπλεκόμενων φορέων σχετικά με τη διαδικασία ανάλυσης των επιπτώσεων και των δικαιωμάτων που εκτιμάται ότι επηρεάζονται.
2. Συμμετοχική διαδικασία: Διασφάλιση ευκαιριών ουσιαστικής συμμετοχής στη διαδικασία στα πρόσωπα των οποίων τα δικαιώματα θα επηρεαστούν από τη δράση.
2. Συμμετοχική διαδικασία: Διασφάλιση ευκαιριών ουσιαστικής συμμετοχής στη διαδικασία στα πρόσωπα των οποίων τα δικαιώματα θα επηρεαστούν από τη δράση.
3. Προώθηση της ισότητας και της μη διάκρισης: Η διαδικασία εκτίμησης των επιπτώσεων πρέπει να διασφαλίζει τη μη διάκριση και να προωθεί την ισότητα.
4. Έλεγχος εφαρμογής και υποχρέωση λογοδοσίας: Η εκτίμηση των επιπτώσεων πρέπει να περιλαμβάνει μηχανισμούς παρακολούθησης της εφαρμογής και λογοδοσίας.
5. Αλληλεξάρτηση των δικαιωμάτων: Η εκτίμηση των επιπτώσεων πρέπει να αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση μεταξύ των δικαιωμάτων διαλαμβανόμενη ότι μία επέμβαση σε έναν τομέα πιθανόν επιφέρει συνέπειες σε άλλον τομέα.
Υπό το πρίσμα αυτό, η ΕΕΔΑ επισημαίνει τα επιμέρους στάδια για την Ανάλυση Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τα οποία έχουν ως εξής:
1. Προετοιμασία και διερεύνηση: Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τον έλεγχο της αναγκαιότητας για την ανάλυση των επιπτώσεων οπότε και διερευνάται κατά πόσο η επικείμενη ή παρελθούσα δράση επηρεάζει τα δικαιώματα του ανθρώπου. Εξετάζεται τόσο το ευρύτερο νομικό, οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο όσο και τα ζητήματα δικαιωμάτων του ανθρώπου που τίθενται.
2. Οριοθέτηση ελέγχου: σε αυτό το στάδιο προσδιορίζονται το πλάνο της ανάλυσης των επιπτώσεων, η ομάδα που θα διενεργήσει την ανάλυση, το χρονοδιάγραμμα της ανάλυσης, οι ενδιαφερόμενοι φορείς, τα δικαιώματα που θίγονται, και οι πιθανές πηγές πληροφόρησης. Οι πληροφορίες αυτές, παρέχονται, ήδη κατά το στάδιο αυτό, και στα πρόσωπα τα δικαιώματα των οποίων θίγονται.
3. Συγκέντρωση υλικού και διαβούλευση: Κατά το στάδιο αυτό συλλέγονται πληροφορίες και δεδομένα, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, για τις τυχόν συνέπειες της δράσης. Πιθανές πηγές είναι επίσημες πηγές διεθνών οργανισμών, ακαδημαϊκές εργασίες και εργασίες ειδικών, εκθέσεις οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνεντεύξεις με φορείς και πρόσωπα που εμπλέκονται καθώς και ερωτηματολόγια.
4. Ανάλυση: Στο στάδιο αυτό, και βασικό της διαδικασίας, αναλύονται τα ζητήματα δικαιωμάτων στη βάση της σύγκρισης ανάμεσα στις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί και στους κανόνες και δείκτες δικαιωμάτων του ανθρώπου. Καταρτίζεται σχετική προκαταρκτική έκθεση.
5. Διάλογος για τις επιλογές: Στο στάδιο αυτό, οι φορείς συζητούν την προκαταρκτική έκθεση και διερευνούν ποιες από τις προτεινόμενες εναλλακτικές θα έχουν μικρότερο αντίκτυπο στα δικαιώματα του ανθρώπου ή θα ενισχύσουν την προστασία των δικαιωμάτων αυτών.
6. Τελική έκθεση: Οι φορείς διαμόρφωσης της δράσης δημοσιεύουν την τελική έκθεση που περιλαμβάνει την καλύτερη δυνατή πρόταση από τη σκοπιά των δικαιωμάτων του ανθρώπου και την πρόταση των μηχανισμών εκείνων που θα διασφαλίσουν την παρακολούθηση της.
1 Συνημμένο Παράρτημα, Ι.
2 Συνημμένα Παραρτήματα, ΙΙ και III.
3 Συνημμένα Παραρτήματα, ΙΙ και III.
4 ΔΕΚ, Αποφάσεις της 10.2.2000, C-50/96, Schröder, Συλλ. 2000, Ι-774 και Sievers, C-270/97, Συλλ. 2000, I-933. Σημειώνεται ότι το χωρίο αυτό παραμένει στο Προοίμιο της ΣυνθΕΕ και της ΣυνθΛΕΕ μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας.
5 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Προοίμιο.
6 Συνημμένο Παράρτημα, ΙΙ.
7 Συνημμένα Παραρτήματα, ΙΙ και III.
8 Συνημμένο Παράρτημα, ΙV.
9 Βλ. ΕΕΔΑ, Απόφαση για την ανάγκη διαρκούς σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την άσκηση της στρατηγικής εξόδου της οικονομίας και της κοινωνίας από την κρίση του εξωτερικού χρέους (Ιούνιος 2010), διαθέσιμη σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/oikonomikh_krish/EEDA_Oikonomiki_krisi.pdf, Σύσταση ΕΕΔΑ: Επιτακτική ανάγκη να αντιστραφεί η πορεία καταρράκωσης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων (Δεκέμβριος 2011), διαθέσιμη σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/oikonomikh_krish/EEDA_Krisi.pdf και Σύσταση της ΕΕΔΑ και κρίσεις διεθνών οργάνων για τη συμβατότητα μέτρων λιτότητας προς διεθνείς κανόνες προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου (Ιούνιος 2013), διαθέσιμη σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/oikonomikh_krish/metra.litotitas.eeda.pdf.
10 ΕΕΔΑ, Σύσταση ΕΕΔΑ: "Επιτακτική ανάγκη να αντιστραφεί η πορεία καταρράκωσης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων" (Δεκέμβριος 2011), op. cit. και Σύσταση της ΕΕΔΑ και κρίσεις διεθνών οργάνων για τη συμβατότητα μέτρων λιτότητας προς διεθνείς κανόνες προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου (2013), op. cit., παρ. 63.
11 Το ζήτημα της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει τύχει της ιδιαίτερης προσοχής συνολικά των εθνικών θεσμών για τα δικαιώματα του ανθρώπου στην Ευρώπη (ΕΘΑΔ). Στην Διακήρυξη της Αθήνας του 2006 οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δικαιωμάτων του ανθρώπου πρότειναν την ανάπτυξη ενός προτύπου για την ανάλυση των επιπτώσεων με βάση τη νομολογία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (Athens Declaration 2006 (adopted at the Fourth Round Table of European National Human Rights Institutions for the Promotion and Protection of Human Rights and the Council of Europe Commissioner for Human Rights, 27–28 September 2006), 20 Νοεμβρίου 2006, CommDH/NHRI(2006)10, διαθέσιμη σε www.coe.int/t/commissioner/Source/CommDH-NHRI(2006)10_E.doc, παρ. 4.
12 UN Secretary-General, Report of the Secretary General to the Commission, “Question of the Realization in All Countries of the Economic, Social and Cultural Rights Contained in the Universal Declaration of Human Rights and in the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights and the Study of Special Problems which the Developing Countries Face in Their Efforts to Achieve these Rights,” UN Doc. No. E/CN.4/1334 (1979), παρ. 314.
13 UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR), General Comment No. 2: International technical assistance measures (Art. 22 of the Covenant), 2 February 1990, E/1990/23, διαθέσιμο σε: http://www.refworld.org/docid/47a7079f0.html [accessed 26 May 2015], σημ. 8β.
14 Vienna Declaration and Programme of Action, Adopted by the World Conference on Human Rights in Vienna on 25 June 1993, σημ. ΙΙΑ1.
15 Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι κατά τον σχεδιασμό της νομοθεσίας και των πολιτικών σε κάθε επίπεδο διακυβέρνησης απαιτείται μία διαρκής διαδικασία εκτίμησης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του παιδιού (πρόβλεψη των επιπτώσεων κάθε προτεινόμενου νόμου, πολιτικής ή κατανομής πόρων που επηρεάζει τα παιδιά και την απόλαυση των δικαιωμάτων τους) και αξιολόγησης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του παιδιού (αξιολόγηση των πραγματικών επιπτώσεων από την εφαρμογή τους). Committee on the Rights of the Child , General Comment No. 5 (2003), General measures of implementation of the Convention on the Rights of the Child (arts. 4, 42 and 44, para. 6), CRC/GC/2003/5, 27 Νοεμβρίου 2003, διαθέσιμο σε: http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G03/455/14/PDF/G0345514.pdf?OpenElement, παρ. 45-47. 16 Katerina Tomasevski, UN Special Rapporteur on the right to education, Background Paper submitted by Ms. Katarina Tomasevski, UN Doc. No. E/C.12/1998/18 (November 30, 1998), παρ. 10. 17 Olivier De Schutter, Report of the Special Rapporteur on the Right to Food: Guiding Principles on Human Rights Impact Assessments of Trade and Investment Agreements, UN Doc. No. A/HRC/19/59/Add.5 (2011), σελ. 9-11, Paul Hunt, UN Special Rapporteur on the right to the enjoyment of the highest attainable standard of health, Interim Report to the General Assembly, UN Doc. No. A/62/214 (2007), παρ. 37, John Ruggie, UN Special Representative of the Secretary-General on the Issue of Human Rights and Transnational Corporations and Other Business Enterprises, Human Rights Impact Assessment – Resolving Key Methodological Questions, UN Doc. No. A/HRC/4/74 (2007).
18 W κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 8 Ιουλίου 1997, Ciliz κατά Ολλανδίας, 11 Ιουλίου 2000, Hatton και λοιποί κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 8 Ιουλίου 2003, Chapman, Beard, Jane Smith, Lee και Coster κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 18 Ιανουαρίου 2001 και Giacomelli κατά Ιταλίας, 2 Νοεμβρίου 2006.
19 ΔΕΕ, Joined cases C-92/09 και C-93/09 της 9ης Νοεμβρίου 2010 (Schecke and Eifert), παρ. 81 και 83.
20 Συγκεκριμένα προβλέπεται: «Η αξιολόγηση του αντίκτυπου πρέπει να χρησιμεύει για να προσδιορίζονται τα ενδεχόμενα θιγόμενα θεμελιώδη δικαιώματα, το βαθμό παρέμβασης στο αντίστοιχο δικαίωμα και η ανάγκη και η αναλογικότητα της παρέμβασης αυτής όσον αφορά τις επιλογές δράσης και τους επιδιωκόμενους στόχους. Ωστόσο, κατά την αξιολόγηση του αντίκτυπου δεν εξετάζεται από νομική άποψη η συμμόρφωση του σχεδίου δράσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται μεταγενέστερα, στη βάση συγκεκριμένου σχεδίου πράξης. Οι κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά την αξιολόγηση του αντίκτυπου προσδιορίζουν, για κάθε στάδιο της αξιολόγησης, πώς πρέπει να ληφθούν υπόψη τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει τη γενική της προσέγγιση όσον αφορά την πραγματοποίηση της αξιολόγησης του αντίκτυπου, ενισχύοντας παράλληλα την εκτίμηση των επιπτώσεων στα θεμελιώδη δικαιώματα». Ανακοίνωση της Επιτροπής, Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διαθέσιμη σε: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52010DC0573:EL:NOT.
21 Commission Staff Working Paper, Operational Guidance on taking account of Fundamental Rights in Commission Impact Assessments, Brussels, 6.5.2011 SEC(2011) 567 final, διαθέσιμο σε: http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/key_docs/docs/sec_2011_0567_en.pdf.
22 Στην ανάλυση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου αναφέρονται:
Joint Communication of the European Commission and High Representative of the European Union for Foreign Affairs and Security Policy on Human Rights and Democracy at the Heart of EU ExternalAction – Towards a More Effective Approach, COM(2011)886 final. 2011), διαθέσιμο σε: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0886:FIN:EN:PDF 2012 EU Strategic Framework and Action Plan on Human Rights and Democracy, of 25 June 2012, Luxembourg, 25 June 2012, 11855/12, διαθέσιμο σε: impacts https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/foraff/131181.pdf, Joint Communication by the European Commission and the High Representative of the European Union for Foreign Affairs and Security Policy to the European Parliament and the Council, Action Plan on Human Rights and Democracy (2015-2019) - "Keeping human rights at the heart of the EU agenda", Brussels, 28.4.2015 JOIN(2015) 16 final, διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/europeaid/sites/devco/files/joint-communication-ap-human-rights-and-democracy_en.pdf.
23 Η υπόθεση αφορούσε το κατά πόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όφειλε να διεξάγει ανάλυση επιπτώσεων στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με το Βιετνάμ. Draft recommendation of the European Ombudsman in the inquiry into complaint 1409/2014/JN against the European Commission, http://www.ombudsman.europa.eu/cases/draftrecommendation.faces/en/59398/html.bookmark#_ftn8, παρ. 21.
24 Στην αναγκαιότητα συστηματικής και τακτικής ex ante αξιολόγησης της επίδρασης στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των μέτρων που προτείνονται στο πλαίσιο των πακέτων λιτότητας στην Ελλάδα αναφέρεται ρητά στην ανοικτή επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κ. Allan Miller. Στην επιστολή επισημαίνεται επίσης η αναγκαιότητα συμμετοχής ειδικών στα ανθρώπινα δικαιώματα στη διαδικασία λήψης μακρο-οικονομικών αποφάσεων.
25 Μάλιστα τονίζει ότι τα Κράτη πρέπει να διασφαλίζουν ότι το προσωπικό σε νευραλγικές θέσεις της Διοίκησης έχει εκπαιδευτεί και διαθέτει ικανότητες ανάλυσης ώστε να εκτιμούν τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους στα δικαιώματα του ανθρώπου. Τα Κράτη οφείλουν επίσης να θεσμοθετούν μηχανισμούς για τον συντονισμό της επικοινωνίας και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των διαφορετικών κρατικών υπηρεσιών σε ζητήματα δικαιωμάτων του ανθρώπου. Report of the Independent Expert on the question of human rights and extreme poverty, Ms. Maria Magdalena Sepúlveda Carmona on the human rights based approach to recovery from the global economic and financial crises, with a focus on those living in poverty, A/HRC/17/34-, παρ. 87. Βλ. και Addendum to Report of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, Ms. Magdalena Sepúlveda Carmona, Summary of activities of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, 2008-2014*, παρ. 26 επ.
26 Committee on Εconomic, Social and Cultural Rights, CESCR/48th/SP/MAB/SW, διαθέσιμο σε: http://www2.ohchr.org/english/bodies/cescr/docs/LetterCESCRtoSP16.05.12.pdf. 27 Annual report of the United Nations- High Commissioner for Human Rights A/HRC/28/3, παρ. 65.
28 Resolution 2032 (2015) Final version, Equality and the crisis, διαθέσιμο σε: http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=21530&lang=en, σημ. 7.2.
29 Resolution 1884 (2012), 26 June 2012, “Austerity measures – a danger for democracy and social rights”, διαθέσιμο σε: http://www.assembly.coe.int/ASP/Doc/XrefViewHTML.asp?FileID=18916&Language=EN.
30 Στο ίδιο έγγραφο συστήνεται επίσης και η διεξαγωγή συστηματικού ελέγχου των πολιτικών που αφορούν τον προϋπολογισμό και τη δημοσιονομική πολιτική με βάση τα δικαιώματα του ανθρώπου. Θεματικό Έγγραφο του Επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε περιόδους οικονομικής κρίσης
CommDH/IssuePaper(2014)2, διαθέσιμο σε: https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=2530000&SecMode=1&DocId=2099370&Usage=2, σελ. 38 επ. Μάλιστα, ο Επίτροπος επανήλθε πρόσφατα στην αναγκαιότητα για ανάλυση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου κατά την κατάρτιση των προϋπολογισμών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, κατά τρόπο ώστε τα μέτρα λιτότητας να μην πλήττουν δυσανάλογα τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Putting human rights into practice at the local and regional level, Speech by Nils Muižnieks Council of Europe Commissioner for Human Rights, Focusing on Human Rights: International Implementation Forum for Local and Regional Authorities Graz, 28 May 2015, CommDH/Speech(2015)4, διαθέσιμο σε: https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=2758021&SecMode=1&DocId=2276454&Usage=2.
31 Ibid., σελ. 37. 32 European Parliament resolution of 18 April 2013 on the impact of the financial and economic crisis on human rights (2012/2136(INI)), διαθέσιμη σε: http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?lang=en&reference=2012/2136(INI), παρ. 11.
33 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Μαρτίου 2014 σχετικά με τις πτυχές της απασχόλησης και τις κοινωνικές πτυχές του ρόλου και των εργασιών της Τρόικας (ΕΚΤ, Επιτροπή και ΔΝΤ) όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (2014/2007(INI)), διαθέσιμο σε: http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-TA-2014-0240+0+DOC+XML+V0//EL, παρ. 3.
34 Ibid., παρ. 4.
35 Σημειώνεται ότι στη χώρα μας υφίσταται κανονιστικό πλαίσιο σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων κανονιστικών ρυθμίσεων. Ο Ν 4048/2012 (ΦΕΚ 34/Α/23.2.2012) συγκεκριμένα ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με τη Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης. Στις 16.7.2010, είχε επέλθει τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής (άρθρο 85 παρ. 3) (Περί δημοσιεύσεως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως αποφάσεως της Ολομέλειας της Βουλής «Για την τροποποίηση διατάξεων του Κανονισμού της Βουλής (Μέρος Κοινοβουλευτικό και Μέρος Β΄)-ΦΕΚ 139Α'/10.8.2010), με την οποία προβλέφθηκε ότι «τα νομοσχέδια συνοδεύονται, επίσης, υποχρεωτικά, από έκθεση αξιολόγησης των συνεπειών της ρύθμισης και από έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης που έχει προηγηθεί της κατάθεσής τους. Έκθεση αξιολόγησης και έκθεση δημόσιας διαβούλευσης δεν απαιτούνται εάν το νομοσχέδιο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των ειδικών νομοθετικών διαδικασιών των άρθρων 111−112 και 114−123 ή εάν το νομοσχέδιο έχει χαρακτηριστεί από την Κυβέρνηση κατεπείγον. Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται να συνοδεύεται από συνοπτική έκθεση αξιολόγησης». Άλλωστε, με γνώμονα την αρχή της καλής νομοθέτησης, το 2006 προβλέφθηκε με εγκύκλιο του Πρωθυπουργού αφενός η αξιολόγηση των συνεπειών των ρυθμίσεων και κυρίως των οικονομικών, των κοινωνικών, καθώς και των συνεπειών στο περιβάλλον, αφετέρου η σύνταξη «Έκθεση Αξιολόγησης Αποτελεσμάτων Εφαρμογής» με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από την εφαρμογή της διάταξης μετά την πάροδο έτους από τη θέση σε ισχύ των διατάξεων νόμου (Νομοθετική πολιτική και αξιολόγηση ποιότητας και αποτελεσματικότητας νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων, Αθήνα, 18 Ιουλίου 2006 Αρ. Πρωτ.: Υ190, διαθέσιμη σε: http://www.ggk.gov.gr/wp-content/uploads/2010/02/Egkiklios_kanonistikis_metarruthmisi.pdf).
36 Πρόκειτα για τις ΣτΕ Ολομ. υπ’αριθμ. 2287-2290/2015 με τις οποίες κρίθηκαν αντίθετες προς το Σύνταγμα οι περικοπές κυρίων και επικουρικών συντάξεων που έγιναν με τις διατάξεις των νόμων 4051/2012 και 4093/2012. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι: «Σε κάθε δε περίπτωση, η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί, κατά τα ανωτέρω, τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, τη χορήγηση δηλαδή στον συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υποστάσεως (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων), αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν αφίσταται, πάντως, ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού του βίου (πρβλ. απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας της 9.2.2010, -1 BvL 1/09-, -1 BvL 3/09-, -1 BvL 4/09-, ιδίως Rn. 135). Προκειμένου, εξ άλλου, να ανταποκριθεί στις εν λόγω δεσμεύσεις του και να μην υπερβεί τα όρια που χαράσσει το Σύνταγμα, ο νομοθέτης, όταν λαμβάνει μέτρα συνιστάμενα, κατά τα ανωτέρω, σε περικοπή συνταξιοδοτικών παροχών, οφείλει, εν όψει και της γενικότερης υποχρέωσής του για «προγραμματισμό και συντονισμό της οικονομικής δραστηριότητας για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης» (ανωτ. άρθρο 106 παρ. 1 του Συντάγματος), να έχει προβεί σε ειδική, εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, από την οποία να προκύπτει αφ’ ενός μεν ότι τα συγκεκριμένα μέτρα είναι πράγματι πρόσφορα αλλά και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφαλίσεως, εν όψει και των παραγόντων που το προκάλεσαν, έτσι ώστε η λήψη των μέτρων αυτών να είναι σύμφωνη με τις πιο πάνω συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη, αφ’ ετέρου δε ότι οι επιπτώσεις από τα μέτρα αυτά στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων, συνδυαζόμενες με άλλα τυχόν ληφθέντα μέτρα (φορολογικά κ.ά.), αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της δεδομένης συγκυρίας, δεν έχουν, αθροιστικά λαμβανόμενες, αποτέλεσμα τέτοιο που να οδηγεί σε ανεπίτρεπτη, κατά τα προεκτεθέντα, παραβίαση του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος σε κοινωνική ασφάλιση. Με δεδομένο, άλλωστε, τον κατ’ εξοχήν πολύπλοκο και τεχνικό χαρακτήρα των σχετικών ζητημάτων, η έλλειψη τέτοιας μελέτης, και μάλιστα διατυπωμένης με τρόπο κατανοητό και ελέγξιμο από το δικαστή κατά τις βασικές της θέσεις, θα καθιστούσε κατ’ ουσίαν ανέφικτο το δικαστικό έλεγχο των οικείων νομοθετικών μέτρων από τις ανωτέρω συνταγματικές απόψεις. Έλεγχο, ο οποίος ναι μεν δεν εκτείνεται στην ορθότητα των πολιτικών εκτιμήσεων και επιλογών, οφείλει όμως, ως προς το αντικείμενό του, την τήρηση δηλαδή των συνταγματικών υποχρεώσεων του νομοθέτη, να ασκείται με ουσιαστικό και αποτελεσματικό τρόπο».
37 Βλ. Individual cases/49- 18 Part II/72, διαθέσιμες σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_165970.pdf. Και πρόσφατα η Επιτροπή επεσήμανε την αναγκαιότητα για εκτίμηση των επιπτώσεων των πολιτικών λιτότητας στην αύξηση της φτώχειας και ιδίως της παιδικής, καθώς και στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Individual cases/ 23-24 και 13 Part II/86, διαθέσιμες σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_320613.pdf.
38 International Labour Conference, 102nd Session, 2013, Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, ILC.102/III(1A), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_205472.pdf, ιδίως σελ. 469 για την επίδραση των μέτρων στις γυναίκες, σελ. 680, σελ. 765 για την επίδραση στη φτώχεια, σελ. 766 βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.
39 International Labour Conference, 104th Session, 2015, Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, ILC.104/III(1A), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_343022.pdf, σελ. 258.
40 Observation (CEACR) - adopted 2014, published 104th ILC session (2015), Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 (No. 102) - Greece (Ratification: 1955), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:13100:0::NO:13100:P13100_COMMENT_ID:3191959.
41 Observation (CEACR) - adopted 2013, published 103rd ILC session (2014), Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 (No. 102) - Greece (Ratification: 1955), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:13100:0::NO:13100:P13100_COMMENT_ID:3150771.
42 Ibid., σελ. 258 και 460.
43 ILO High Level Mission to Greece, Report (November 2011), op. cit., παρ. 142. Η Κυβέρνηση δήλωσε στην ΥΕΑ ότι περί το 20% του πληθυσμού αντιμετώπιζε, τότε, τον κίνδυνο της φτώχειας, αλλά «δεν είχε την ευκαιρία, στις συναντήσεις με την Τρόικα, να συζητήσει τις επιπτώσεις των κοινωνικο-ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων στην εξάπλωση της φτώχειας», ούτε «τις επιπτώσεις των σχετικών με τη φορολογία, τις αμοιβές και την εργασία πολιτικών στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος». Βλ. επίσης παρ 281 για τους ευάλωτους εργαζόμενου και 307 για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
44 UN Independent Expert on the effects of foreign debt and other related international financial obligations of States on the full enjoyment of all human rights, particularly economic, social and cultural rights, Cephas Lumina, in his Report Mission to Greece (22–27 April 2013), to the UN Human Rights Council 25th Session, 7 March 2014 (A/HRC/25/50/Add.1), σημ. 92 d.
45 Concluding observations on the seventh periodic report of Greece adopted by the Committee at its fifty fourth session (11 February – 1 March 2013), CEDAW/C/GRC/CO/7, 26 March 2013, παρ. 40.
46 Επιπλέον η Επιτροπή συστήνει στα πλαίσια της εξέτασης των εθνικών μηχανισμών για την προώθηση των γυναικών, την ενίσχυση των μηχανισμών εκτίμησης επιπτώσεων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα για την ισότητα των φύλων παρακολουθούνται και αξιολογούνται καθώς και ότι εκτιμάται η εφαρμογή της (Ιbid., παρ. 13 c). Επίσης η Επιτροπή συστήνει τη δημιουργία μηχανισμών για την συστηματική παρακολούθηση των επιπτώσεων των κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών στις ευάλωτες ομάδες γυναικών (Ιbid., παρ. 33 β).
47 Committee on the Rights of the Child, Concluding observations: Greece, CRC/C/GRC/CO/2-3, 13 August 2012, παρ. 29.
48 Federation of employed pensioners of Greece (IKA-ETAM) v. Greece, Collective Complaint No. 76/2012, παρ. 79, Pensioners' Union of the Athens-Piraeus Electric Railways (I.S.A.P.) v. Greece, Collective Complaint No. 78/2012, παρ. 74, Decision on the merits: Panhellenic Federation of Public Service Pensioners (POPS) v. Greece, Collective Complaint No. 77/2012, παρ. 74, Decision on the merits: Panhellenic Federation of pensioners of the public electricity corporation (POS-DEI) v. Greece, Collective Complaint No. 79/2012, Decision on the merits: Pensioners' Union of the Agricultural Bank of Greece (ATE) v. Greece, Collective Complaint No. 80/2012, παρ. 74. Βλ. επίσης την International Association Autism-Europe (IAAE) v France (Complaint no. 13/2002), 7 November 2003, για την υποχρέωση του Κράτους να εκτιμά την επίδραση των αποφάσεών του στις ζωές των ευάλωτων ομάδων.
49 Η Κυβέρνηση οφείλει να θεσμοθετήσει ένα συνεκτικό σύστημα στατιστικής παρακολούθησης της φτώχειας και να εκτιμήσει τις πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης σε συνδυασμό με αυτές για τους φόρους, μισθούς και εργασιακά θέματα στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της από το διεθνή μηχανισμό στήριξης. Resolution CM/ResCSS(2012)8 on the application of the European Code of Social Security and its Protocol by Greece (Period from 1 July 2010 to 30 June 2011), (Adopted by the Committee of Ministers on 12 September 2012 at the 1149th meeting of the Ministers’ Deputies), διαθέσιμο σε: https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1970639&Site=CM. 50 Για τα ζητήματα της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η ΕΕΔΑ λαμβάνει συνολικά υπόψη της και τη διεθνή βιβλιογραφία για το θέμα, και ιδίως: MacNaughton G., “Human Rights Impact Assessment: A Method for Healthy Policymaking”, Health and Human Rights 2015, 17/1 – Paper in Press, E. Felner, Human rights impact assessments: A review of the literature, differences with other forms of assessments and relevance for development , Washington, DC: Nordic Trust Fund, The World Bank, 2013, J. Harrison και M. Stephenson, Human rights impact assessment: review of practice and guidance for future assessments, Edinburgh: Scottish Human Rights Commission, June 1, 2010, G. de Beco, Non-Judicial Mechanisms for the Implementation of Human Rights in European States, Bruylant, 2010, S. Walker, The future of human rights impact assessments of trade agreements, Utrecht: Intersentia, 2009, S. Bakker, M. Van Den Berg, D. Düzenli και M. Radstaake, “Human rights impact assessment in practice: The case of the health rights of women assessment instrument” 1(3), Journal of Human Rights Practice, 2009, G. de Beco, “Human Rights Impact Assessments”, Netherlands Quarterly of Human Rights, Vol. 27/2, 2009, P. Hunt και G. MacNaughton, Impact assessments, poverty and human rights: A case study using the right to the highest attainable standard of health, Health and Human Rights Working Paper Series No. 6, Geneva: World Health Organization and UNESCO, 2006, J. Kemm, “Perspectives on health impact assessment”, Bulletin of the World Health Organization 81/6, 2003, L. Gostin και J. M. Mann, “Towards the development of a human rights impact assessment for the formulation and evaluation of public health policies,” Health and Human Rights 1/1, 1994.
51 Υπολογίζεται πως υπάρχουν περισσότερα από 50 είδη αξιολόγησης επιπτώσεων. MacNaughton G., “Human Rights Impact Assessment: A Method for Healthy Policymaking”, Health and Human Rights 2015, 17/1 – Paper in Press.
Η ομιλία της Ζωής Κωνσταντοπούλου στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Προέδρων Κοινοβουλίων ΟΗΕ Νέα Υόρκη
"Κυρίες και κύριοι, Πρόεδροι των κοινοβουλίων όλου του κόσμου, με την ευκαιρία της 70ης επετείου του ΟΗΕ που σηματοδοτεί και τα 70 χρόνια από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης για την ένταξη της δημοκρατίας στην υπηρεσία της ειρήνης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της δημιουργίας του κόσμου όπως τον επιθυμούν οι λαοί, στέκομαι ενώπιών σας και δίπλα σας ως πρόεδρος του προσφάτως διαλυθέντος Ελληνικού Κοινοβουλίου, για να σας απευθύνω έκκληση αλληλεγγύης στον Ελληνικό λαό και στην Ελλάδα, τον τόπο όπου γεννήθηκε η δημοκρατία και που τώρα δέχεται άνανδρη επίθεση και παραβίαση της εθνικής της κυριαρχίας. Η Ελλάδα και ο λαός της έχουν θυματοποιηθεί τα τελευταία 5 χρόνια από πολιτικές που ψευδεπίγραφα παρέχουν βιώσιμη λύση στην υπερχρέωση της χώρας και διέξοδο από τη οικονομική κρίση. Αυτές οι πολιτικές περιέχονται σε συμφωνίες που αποκαλούνται Μνημόνια Κατανόησης και συνάπτονται από τις Ελληνικές κυβερνήσεις και την τριάδα των διεθνών οργανισμών δλδ το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή επιτροπή και την ΕΚΤ, γνωστούς και ως Τρόικα. Λειτουργώντας ως πιστωτές της Ελλάδας έχουν διαπράξει σοβαρότατες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα των κοινωνικών δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του ίδιου του γράμματος του νόμου. Αυτά που παρουσιάστηκαν ως δανειακές συμβάσεις διάσωσης οδήγησαν σε ένδεια, σε πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας 72% στις νέες γυναίκες και 60% στους νέους άνδρες, στη μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων νέων ανθρώπων, σε έκρηξη των αυτοκτονιών, στην περιθωριοποίηση νέων, γέρων, αδύναμων, φτωχών, μεταναστών και προσφύγων, στα μισά παιδιά της χώρας που κατάντησαν να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτή η κατάσταση οδήγησε στην ανθρωπιστική κρίση που καταγράφηκε στην αναφορά και τις δημόσιες δηλώσεις του Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ για το Χρέος και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, καθώς και σε μια σειρά δικαστικών αποφάσεων και πορισμάτων. Στις 25 Ιανουαρίου 2015 μόλις πριν από πέντε μήνες, ο Ελληνικός λαός μέσω των βουλευτικών εκλογών έδωσε σαφή και κατηγορηματική εντολή στην κυβέρνηση και στη Βουλή να καταργήσει την πολιτική της φονικής λιτότητας. Ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις και σχηματίστηκε ειδική επιτροπή της Βουλής με τίτλο Επιτροπή Αλήθειας Δημόσιου Χρέους, ώστε να διεξάγει λογιστικό έλεγχο και νομική εξέταση του ελληνικού χρέους, που κατέληξαν σε ένα προκαταρκτικό πόρισμα τον προηγούμενο Ιούνιο. Το πόρισμα αναφέρει ότι το δημόσιο χρέος είναι παράνομο, αθέμιτο, επονείδιστο δλδ επαχθές και μη βιώσιμο. Κατέληξε πως το χρέος αυτό δημιουργήθηκε μέσω διαδικασιών οι οποίες παραβιάζουν εκτενώς την συνταγματική νομιμότητα, τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, τις οποίες εγγυάται το διεθνές δίκαιο και συνεπώς δικαιολογείται η καταγγελία του χρέους. Κατέληξε ότι οι πιστωτές λειτούργησαν κακόβουλα γνωρίζοντας ότι βαραίνουν τη χώρα με μη βιώσιμα χρέη, για να διασώσουν γαλλικές, γερμανικές και ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες. Παρόλα αυτά τα πορίσματα, οι πιστωτές της Ελλάδας επέμειναν να αγνοηθεί η εντολή του λαού. Στις 25 Ιουνίου δόθηκε στην ελληνική κυβέρνηση τελεσίγραφο 48 ωρών ζητώντας της να αποδεχτεί αντίθετα με την λαϊκή εντολή, μια σειρά μέτρων που αποδομούν την εργατική νομοθεσία, καταργούν τις εγγυήσεις της κοινωνικής ασφάλισης και την νομική προστασία των υπερχρεωμένων πολιτών, ενώ ταυτόχρονα απαιτούν το ξεπούλημα της πολυτιμότερης δημόσιας περιουσίας και των δημόσιων επιχειρήσεων, αλλά και των μεγάλων λιμανιών των αεροδρομίων και των κρατικών δομών. Όλα θα πουληθούν ή θα χαριστούν για την πληρωμή ενός μη βιώσιμου και επαχθούς χρέους. Το Ελληνικό κοινοβούλιο αποδέχτηκε την πρόταση της Κυβέρνησης για δημοψήφισμα στο θέμα του τελεσιγράφου και ο ελληνικός λαός, με μια μεγάλη πλειοψηφία του 62% απέρριψε τα μέτρα. Στη διάρκεια της εβδομάδας του δημοψηφίσματος διεθνείς εντεταλμένοι και επίσημοι εκπρόσωποι ξένων κυβερνήσεων, επιχείρησαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα με δηλώσεις τρομοκρατώντας τον λαό. Και το δημοψήφισμα έγινε με κλειστές τράπεζες και ελέγχους κεφαλαίων που επιβλήθηκαν ως αποτέλεσμα της άρνησης της ΕΚΤ να παρέχει ρευστότητα μετά την ανακοίνωση της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος. Και όμως, η Δημοκρατία κυριάρχησε. Ο λαός εκφράστηκε ξεκάθαρα και είπε «ΟΧΙ» σε ποσοστό 62% στα δολοφονικά αυτά μέτρα. Αυτό που ακολούθησε είναι εφιαλτικό για κάθε δημοκρατική συνείδηση. Είναι ένα αίσχος. Οι πιστωτές αρνήθηκαν να λάβουν υπόψη το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Υπό την απειλή να προκαλέσουν τραπεζική χρεοκοπία και ανθρωπιστική καταστροφή, επέμειναν να υιοθετηθούν μέτρα σκληρότερα εκείνων που απορρίφθηκαν. Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αποδεχτεί ότι το κοινοβούλιο θα νομοθετεί προσχεδιασμένα κείμενα εκατοντάδων σελίδων, χωρίς τεκμηρίωση και σε προδιαγεγραμμένες ημερομηνίες, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και με τις τράπεζες ακόμη κλειστές. Αυτός ο εκβιασμός ονομάστηκε «Προαπαιτούμενο της Συμφωνίας» και το κοινοβούλιο κλήθηκε να καταργήσει νόμους που είχε ψηφίσει τους προηγούμενους 4 μήνες και να απέχει από οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία, χωρίς προηγούμενη έγκριση από τους πιστωτές. Ένας νόμος των 100 σελίδων σε ένα μόνο άρθρο πέρασε τον Ιούλιο του 2015 σε λιγότερο από 24 ώρες. Ένας νόμος 100 σελίδων σε 3 άρθρα πέρασε στις 22 Ιουλίου σε λιγότερο από 24 ώρες. Ένας νόμος σχεδόν 400 σελίδων πέρασε στις 14 Αυγούστου σε 24 ώρες. Το κοινοβούλιο νομοθέτησε τρεις φορές υπό εξαναγκασμό και πίεση. Στη συνέχεια, διαπιστώνοντας ότι μεγάλο μέρος των βουλευτών του πρώτου κυβερνώντος κόμματος, μεταξύ τους και η Πρόεδρος της Βουλής αρνήθηκαν να υπερψηφίσουν αυτούς τους νόμους, το κοινοβούλιο διαλύθηκε ακούσια για να εξασφαλιστεί μια πιο σταθερή πλειοψηφία, ώστε να εφαρμοστούν αυτά που ο λαός απέρριψε. Κυρίες και Κύριοι, το δημόσιο χρέος χρησιμοποιείται εναντίον του Ελληνικού πληθυσμού και του Ελληνικού κοινοβουλίου, για να περισταλεί η Δημοκρατία. Αλλά η Δημοκρατία είναι ύψιστη αξία και τα Κοινοβούλια δε μπορούν να υποβαθμίζονται σε σφραγίδες που εγκρίνουν υπαγορευμένες εντολές, τις οποίες έχει απορρίψει ο λαός και που έχουν κατασκευαστεί για να καταστρέψουν τις κοινωνίες και τις επόμενες γενιές. Σας κάνω έκκληση, ως μέλη των Κοινοβουλίων όλου του κόσμου να υποστηρίξετε την υπεράσπιση της Δημοκρατίας και της κοινοβουλευτικής κυριαρχίας, ενάντια στον εξαναγκασμό του χρέους και να υποστηρίξετε τις πρωτοβουλίες της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και της Επιτροπής ad hoc για το δημόσιο χρέος, καθώς και τις πρωτοβουλίες του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ για το χρέος και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μην επιτρέψετε την καταπάτηση της Δημοκρατίας στον τόπο που γεννήθηκε. Μην επιτρέψετε σε κανένα άλλο Κοινοβούλιο να εξαναγκαστεί να ψηφίσει ενάντια στη θέληση του λαού και ενάντια στην εντολή που αυτός έδωσε στους βουλευτές του. Μην επιτρέψετε τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι ανθρώπινες ζωές, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και οι πιο πολύτιμες αρχές του ΟΗΕ να συντριβούν για να εξυπηρετηθεί το τραπεζικό σύστημα. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΟΙ ΛΑΟΙ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΕΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Ευχαριστώ".
https://www.youtube.com/watch?t=1&v=il_kUxsPv2I
https://www.facebook.com/events/920943067999575/permalink/926034827490399/
Η ανάρτηση αυτή, που αφορά στην κρίση χρέους στην Ελλάδα, μένει "ανοιχτή", καθώς θα εμπλουτίζεται με πληροφορίες που αφορούν στην εξέλιξή της τόσο για το τρέχον έτος (2013) όσο και γι αυτά που θα ακολουθήσουν - με δεδομένο ότι το γενοκτονικό έργο θα προχωρά ακάθεκτο και δεν θα έχει σημειωθεί αυτό που θα καθιστούσε το παρόν πόνημα, ανεπίκαιρο.
2 Συνημμένα Παραρτήματα, ΙΙ και III.
3 Συνημμένα Παραρτήματα, ΙΙ και III.
4 ΔΕΚ, Αποφάσεις της 10.2.2000, C-50/96, Schröder, Συλλ. 2000, Ι-774 και Sievers, C-270/97, Συλλ. 2000, I-933. Σημειώνεται ότι το χωρίο αυτό παραμένει στο Προοίμιο της ΣυνθΕΕ και της ΣυνθΛΕΕ μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας.
5 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Προοίμιο.
6 Συνημμένο Παράρτημα, ΙΙ.
7 Συνημμένα Παραρτήματα, ΙΙ και III.
8 Συνημμένο Παράρτημα, ΙV.
9 Βλ. ΕΕΔΑ, Απόφαση για την ανάγκη διαρκούς σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την άσκηση της στρατηγικής εξόδου της οικονομίας και της κοινωνίας από την κρίση του εξωτερικού χρέους (Ιούνιος 2010), διαθέσιμη σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/oikonomikh_krish/EEDA_Oikonomiki_krisi.pdf, Σύσταση ΕΕΔΑ: Επιτακτική ανάγκη να αντιστραφεί η πορεία καταρράκωσης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων (Δεκέμβριος 2011), διαθέσιμη σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/oikonomikh_krish/EEDA_Krisi.pdf και Σύσταση της ΕΕΔΑ και κρίσεις διεθνών οργάνων για τη συμβατότητα μέτρων λιτότητας προς διεθνείς κανόνες προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου (Ιούνιος 2013), διαθέσιμη σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/oikonomikh_krish/metra.litotitas.eeda.pdf.
10 ΕΕΔΑ, Σύσταση ΕΕΔΑ: "Επιτακτική ανάγκη να αντιστραφεί η πορεία καταρράκωσης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων" (Δεκέμβριος 2011), op. cit. και Σύσταση της ΕΕΔΑ και κρίσεις διεθνών οργάνων για τη συμβατότητα μέτρων λιτότητας προς διεθνείς κανόνες προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου (2013), op. cit., παρ. 63.
11 Το ζήτημα της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει τύχει της ιδιαίτερης προσοχής συνολικά των εθνικών θεσμών για τα δικαιώματα του ανθρώπου στην Ευρώπη (ΕΘΑΔ). Στην Διακήρυξη της Αθήνας του 2006 οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δικαιωμάτων του ανθρώπου πρότειναν την ανάπτυξη ενός προτύπου για την ανάλυση των επιπτώσεων με βάση τη νομολογία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (Athens Declaration 2006 (adopted at the Fourth Round Table of European National Human Rights Institutions for the Promotion and Protection of Human Rights and the Council of Europe Commissioner for Human Rights, 27–28 September 2006), 20 Νοεμβρίου 2006, CommDH/NHRI(2006)10, διαθέσιμη σε www.coe.int/t/commissioner/Source/CommDH-NHRI(2006)10_E.doc, παρ. 4.
12 UN Secretary-General, Report of the Secretary General to the Commission, “Question of the Realization in All Countries of the Economic, Social and Cultural Rights Contained in the Universal Declaration of Human Rights and in the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights and the Study of Special Problems which the Developing Countries Face in Their Efforts to Achieve these Rights,” UN Doc. No. E/CN.4/1334 (1979), παρ. 314.
13 UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR), General Comment No. 2: International technical assistance measures (Art. 22 of the Covenant), 2 February 1990, E/1990/23, διαθέσιμο σε: http://www.refworld.org/docid/47a7079f0.html [accessed 26 May 2015], σημ. 8β.
14 Vienna Declaration and Programme of Action, Adopted by the World Conference on Human Rights in Vienna on 25 June 1993, σημ. ΙΙΑ1.
15 Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι κατά τον σχεδιασμό της νομοθεσίας και των πολιτικών σε κάθε επίπεδο διακυβέρνησης απαιτείται μία διαρκής διαδικασία εκτίμησης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του παιδιού (πρόβλεψη των επιπτώσεων κάθε προτεινόμενου νόμου, πολιτικής ή κατανομής πόρων που επηρεάζει τα παιδιά και την απόλαυση των δικαιωμάτων τους) και αξιολόγησης των επιπτώσεων στα δικαιώματα του παιδιού (αξιολόγηση των πραγματικών επιπτώσεων από την εφαρμογή τους). Committee on the Rights of the Child , General Comment No. 5 (2003), General measures of implementation of the Convention on the Rights of the Child (arts. 4, 42 and 44, para. 6), CRC/GC/2003/5, 27 Νοεμβρίου 2003, διαθέσιμο σε: http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G03/455/14/PDF/G0345514.pdf?OpenElement, παρ. 45-47. 16 Katerina Tomasevski, UN Special Rapporteur on the right to education, Background Paper submitted by Ms. Katarina Tomasevski, UN Doc. No. E/C.12/1998/18 (November 30, 1998), παρ. 10. 17 Olivier De Schutter, Report of the Special Rapporteur on the Right to Food: Guiding Principles on Human Rights Impact Assessments of Trade and Investment Agreements, UN Doc. No. A/HRC/19/59/Add.5 (2011), σελ. 9-11, Paul Hunt, UN Special Rapporteur on the right to the enjoyment of the highest attainable standard of health, Interim Report to the General Assembly, UN Doc. No. A/62/214 (2007), παρ. 37, John Ruggie, UN Special Representative of the Secretary-General on the Issue of Human Rights and Transnational Corporations and Other Business Enterprises, Human Rights Impact Assessment – Resolving Key Methodological Questions, UN Doc. No. A/HRC/4/74 (2007).
18 W κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 8 Ιουλίου 1997, Ciliz κατά Ολλανδίας, 11 Ιουλίου 2000, Hatton και λοιποί κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 8 Ιουλίου 2003, Chapman, Beard, Jane Smith, Lee και Coster κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 18 Ιανουαρίου 2001 και Giacomelli κατά Ιταλίας, 2 Νοεμβρίου 2006.
19 ΔΕΕ, Joined cases C-92/09 και C-93/09 της 9ης Νοεμβρίου 2010 (Schecke and Eifert), παρ. 81 και 83.
20 Συγκεκριμένα προβλέπεται: «Η αξιολόγηση του αντίκτυπου πρέπει να χρησιμεύει για να προσδιορίζονται τα ενδεχόμενα θιγόμενα θεμελιώδη δικαιώματα, το βαθμό παρέμβασης στο αντίστοιχο δικαίωμα και η ανάγκη και η αναλογικότητα της παρέμβασης αυτής όσον αφορά τις επιλογές δράσης και τους επιδιωκόμενους στόχους. Ωστόσο, κατά την αξιολόγηση του αντίκτυπου δεν εξετάζεται από νομική άποψη η συμμόρφωση του σχεδίου δράσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται μεταγενέστερα, στη βάση συγκεκριμένου σχεδίου πράξης. Οι κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά την αξιολόγηση του αντίκτυπου προσδιορίζουν, για κάθε στάδιο της αξιολόγησης, πώς πρέπει να ληφθούν υπόψη τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει τη γενική της προσέγγιση όσον αφορά την πραγματοποίηση της αξιολόγησης του αντίκτυπου, ενισχύοντας παράλληλα την εκτίμηση των επιπτώσεων στα θεμελιώδη δικαιώματα». Ανακοίνωση της Επιτροπής, Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διαθέσιμη σε: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52010DC0573:EL:NOT.
21 Commission Staff Working Paper, Operational Guidance on taking account of Fundamental Rights in Commission Impact Assessments, Brussels, 6.5.2011 SEC(2011) 567 final, διαθέσιμο σε: http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/key_docs/docs/sec_2011_0567_en.pdf.
22 Στην ανάλυση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου αναφέρονται:
Joint Communication of the European Commission and High Representative of the European Union for Foreign Affairs and Security Policy on Human Rights and Democracy at the Heart of EU ExternalAction – Towards a More Effective Approach, COM(2011)886 final. 2011), διαθέσιμο σε: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0886:FIN:EN:PDF 2012 EU Strategic Framework and Action Plan on Human Rights and Democracy, of 25 June 2012, Luxembourg, 25 June 2012, 11855/12, διαθέσιμο σε: impacts https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/foraff/131181.pdf, Joint Communication by the European Commission and the High Representative of the European Union for Foreign Affairs and Security Policy to the European Parliament and the Council, Action Plan on Human Rights and Democracy (2015-2019) - "Keeping human rights at the heart of the EU agenda", Brussels, 28.4.2015 JOIN(2015) 16 final, διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/europeaid/sites/devco/files/joint-communication-ap-human-rights-and-democracy_en.pdf.
23 Η υπόθεση αφορούσε το κατά πόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όφειλε να διεξάγει ανάλυση επιπτώσεων στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με το Βιετνάμ. Draft recommendation of the European Ombudsman in the inquiry into complaint 1409/2014/JN against the European Commission, http://www.ombudsman.europa.eu/cases/draftrecommendation.faces/en/59398/html.bookmark#_ftn8, παρ. 21.
24 Στην αναγκαιότητα συστηματικής και τακτικής ex ante αξιολόγησης της επίδρασης στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των μέτρων που προτείνονται στο πλαίσιο των πακέτων λιτότητας στην Ελλάδα αναφέρεται ρητά στην ανοικτή επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κ. Allan Miller. Στην επιστολή επισημαίνεται επίσης η αναγκαιότητα συμμετοχής ειδικών στα ανθρώπινα δικαιώματα στη διαδικασία λήψης μακρο-οικονομικών αποφάσεων.
25 Μάλιστα τονίζει ότι τα Κράτη πρέπει να διασφαλίζουν ότι το προσωπικό σε νευραλγικές θέσεις της Διοίκησης έχει εκπαιδευτεί και διαθέτει ικανότητες ανάλυσης ώστε να εκτιμούν τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους στα δικαιώματα του ανθρώπου. Τα Κράτη οφείλουν επίσης να θεσμοθετούν μηχανισμούς για τον συντονισμό της επικοινωνίας και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των διαφορετικών κρατικών υπηρεσιών σε ζητήματα δικαιωμάτων του ανθρώπου. Report of the Independent Expert on the question of human rights and extreme poverty, Ms. Maria Magdalena Sepúlveda Carmona on the human rights based approach to recovery from the global economic and financial crises, with a focus on those living in poverty, A/HRC/17/34-, παρ. 87. Βλ. και Addendum to Report of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, Ms. Magdalena Sepúlveda Carmona, Summary of activities of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, 2008-2014*, παρ. 26 επ.
26 Committee on Εconomic, Social and Cultural Rights, CESCR/48th/SP/MAB/SW, διαθέσιμο σε: http://www2.ohchr.org/english/bodies/cescr/docs/LetterCESCRtoSP16.05.12.pdf. 27 Annual report of the United Nations- High Commissioner for Human Rights A/HRC/28/3, παρ. 65.
28 Resolution 2032 (2015) Final version, Equality and the crisis, διαθέσιμο σε: http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=21530&lang=en, σημ. 7.2.
29 Resolution 1884 (2012), 26 June 2012, “Austerity measures – a danger for democracy and social rights”, διαθέσιμο σε: http://www.assembly.coe.int/ASP/Doc/XrefViewHTML.asp?FileID=18916&Language=EN.
30 Στο ίδιο έγγραφο συστήνεται επίσης και η διεξαγωγή συστηματικού ελέγχου των πολιτικών που αφορούν τον προϋπολογισμό και τη δημοσιονομική πολιτική με βάση τα δικαιώματα του ανθρώπου. Θεματικό Έγγραφο του Επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε περιόδους οικονομικής κρίσης
CommDH/IssuePaper(2014)2, διαθέσιμο σε: https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=2530000&SecMode=1&DocId=2099370&Usage=2, σελ. 38 επ. Μάλιστα, ο Επίτροπος επανήλθε πρόσφατα στην αναγκαιότητα για ανάλυση επιπτώσεων στα δικαιώματα του ανθρώπου κατά την κατάρτιση των προϋπολογισμών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, κατά τρόπο ώστε τα μέτρα λιτότητας να μην πλήττουν δυσανάλογα τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Putting human rights into practice at the local and regional level, Speech by Nils Muižnieks Council of Europe Commissioner for Human Rights, Focusing on Human Rights: International Implementation Forum for Local and Regional Authorities Graz, 28 May 2015, CommDH/Speech(2015)4, διαθέσιμο σε: https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=2758021&SecMode=1&DocId=2276454&Usage=2.
31 Ibid., σελ. 37. 32 European Parliament resolution of 18 April 2013 on the impact of the financial and economic crisis on human rights (2012/2136(INI)), διαθέσιμη σε: http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?lang=en&reference=2012/2136(INI), παρ. 11.
33 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Μαρτίου 2014 σχετικά με τις πτυχές της απασχόλησης και τις κοινωνικές πτυχές του ρόλου και των εργασιών της Τρόικας (ΕΚΤ, Επιτροπή και ΔΝΤ) όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (2014/2007(INI)), διαθέσιμο σε: http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-TA-2014-0240+0+DOC+XML+V0//EL, παρ. 3.
34 Ibid., παρ. 4.
35 Σημειώνεται ότι στη χώρα μας υφίσταται κανονιστικό πλαίσιο σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων κανονιστικών ρυθμίσεων. Ο Ν 4048/2012 (ΦΕΚ 34/Α/23.2.2012) συγκεκριμένα ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με τη Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης. Στις 16.7.2010, είχε επέλθει τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής (άρθρο 85 παρ. 3) (Περί δημοσιεύσεως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως αποφάσεως της Ολομέλειας της Βουλής «Για την τροποποίηση διατάξεων του Κανονισμού της Βουλής (Μέρος Κοινοβουλευτικό και Μέρος Β΄)-ΦΕΚ 139Α'/10.8.2010), με την οποία προβλέφθηκε ότι «τα νομοσχέδια συνοδεύονται, επίσης, υποχρεωτικά, από έκθεση αξιολόγησης των συνεπειών της ρύθμισης και από έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης που έχει προηγηθεί της κατάθεσής τους. Έκθεση αξιολόγησης και έκθεση δημόσιας διαβούλευσης δεν απαιτούνται εάν το νομοσχέδιο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των ειδικών νομοθετικών διαδικασιών των άρθρων 111−112 και 114−123 ή εάν το νομοσχέδιο έχει χαρακτηριστεί από την Κυβέρνηση κατεπείγον. Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται να συνοδεύεται από συνοπτική έκθεση αξιολόγησης». Άλλωστε, με γνώμονα την αρχή της καλής νομοθέτησης, το 2006 προβλέφθηκε με εγκύκλιο του Πρωθυπουργού αφενός η αξιολόγηση των συνεπειών των ρυθμίσεων και κυρίως των οικονομικών, των κοινωνικών, καθώς και των συνεπειών στο περιβάλλον, αφετέρου η σύνταξη «Έκθεση Αξιολόγησης Αποτελεσμάτων Εφαρμογής» με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από την εφαρμογή της διάταξης μετά την πάροδο έτους από τη θέση σε ισχύ των διατάξεων νόμου (Νομοθετική πολιτική και αξιολόγηση ποιότητας και αποτελεσματικότητας νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων, Αθήνα, 18 Ιουλίου 2006 Αρ. Πρωτ.: Υ190, διαθέσιμη σε: http://www.ggk.gov.gr/wp-content/uploads/2010/02/Egkiklios_kanonistikis_metarruthmisi.pdf).
36 Πρόκειτα για τις ΣτΕ Ολομ. υπ’αριθμ. 2287-2290/2015 με τις οποίες κρίθηκαν αντίθετες προς το Σύνταγμα οι περικοπές κυρίων και επικουρικών συντάξεων που έγιναν με τις διατάξεις των νόμων 4051/2012 και 4093/2012. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι: «Σε κάθε δε περίπτωση, η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί, κατά τα ανωτέρω, τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, τη χορήγηση δηλαδή στον συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υποστάσεως (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων), αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν αφίσταται, πάντως, ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού του βίου (πρβλ. απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας της 9.2.2010, -1 BvL 1/09-, -1 BvL 3/09-, -1 BvL 4/09-, ιδίως Rn. 135). Προκειμένου, εξ άλλου, να ανταποκριθεί στις εν λόγω δεσμεύσεις του και να μην υπερβεί τα όρια που χαράσσει το Σύνταγμα, ο νομοθέτης, όταν λαμβάνει μέτρα συνιστάμενα, κατά τα ανωτέρω, σε περικοπή συνταξιοδοτικών παροχών, οφείλει, εν όψει και της γενικότερης υποχρέωσής του για «προγραμματισμό και συντονισμό της οικονομικής δραστηριότητας για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης» (ανωτ. άρθρο 106 παρ. 1 του Συντάγματος), να έχει προβεί σε ειδική, εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, από την οποία να προκύπτει αφ’ ενός μεν ότι τα συγκεκριμένα μέτρα είναι πράγματι πρόσφορα αλλά και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφαλίσεως, εν όψει και των παραγόντων που το προκάλεσαν, έτσι ώστε η λήψη των μέτρων αυτών να είναι σύμφωνη με τις πιο πάνω συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη, αφ’ ετέρου δε ότι οι επιπτώσεις από τα μέτρα αυτά στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων, συνδυαζόμενες με άλλα τυχόν ληφθέντα μέτρα (φορολογικά κ.ά.), αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της δεδομένης συγκυρίας, δεν έχουν, αθροιστικά λαμβανόμενες, αποτέλεσμα τέτοιο που να οδηγεί σε ανεπίτρεπτη, κατά τα προεκτεθέντα, παραβίαση του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος σε κοινωνική ασφάλιση. Με δεδομένο, άλλωστε, τον κατ’ εξοχήν πολύπλοκο και τεχνικό χαρακτήρα των σχετικών ζητημάτων, η έλλειψη τέτοιας μελέτης, και μάλιστα διατυπωμένης με τρόπο κατανοητό και ελέγξιμο από το δικαστή κατά τις βασικές της θέσεις, θα καθιστούσε κατ’ ουσίαν ανέφικτο το δικαστικό έλεγχο των οικείων νομοθετικών μέτρων από τις ανωτέρω συνταγματικές απόψεις. Έλεγχο, ο οποίος ναι μεν δεν εκτείνεται στην ορθότητα των πολιτικών εκτιμήσεων και επιλογών, οφείλει όμως, ως προς το αντικείμενό του, την τήρηση δηλαδή των συνταγματικών υποχρεώσεων του νομοθέτη, να ασκείται με ουσιαστικό και αποτελεσματικό τρόπο».
37 Βλ. Individual cases/49- 18 Part II/72, διαθέσιμες σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_165970.pdf. Και πρόσφατα η Επιτροπή επεσήμανε την αναγκαιότητα για εκτίμηση των επιπτώσεων των πολιτικών λιτότητας στην αύξηση της φτώχειας και ιδίως της παιδικής, καθώς και στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Individual cases/ 23-24 και 13 Part II/86, διαθέσιμες σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_320613.pdf.
38 International Labour Conference, 102nd Session, 2013, Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, ILC.102/III(1A), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_205472.pdf, ιδίως σελ. 469 για την επίδραση των μέτρων στις γυναίκες, σελ. 680, σελ. 765 για την επίδραση στη φτώχεια, σελ. 766 βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.
39 International Labour Conference, 104th Session, 2015, Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, ILC.104/III(1A), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_343022.pdf, σελ. 258.
40 Observation (CEACR) - adopted 2014, published 104th ILC session (2015), Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 (No. 102) - Greece (Ratification: 1955), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:13100:0::NO:13100:P13100_COMMENT_ID:3191959.
41 Observation (CEACR) - adopted 2013, published 103rd ILC session (2014), Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 (No. 102) - Greece (Ratification: 1955), διαθέσιμο σε: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:13100:0::NO:13100:P13100_COMMENT_ID:3150771.
42 Ibid., σελ. 258 και 460.
43 ILO High Level Mission to Greece, Report (November 2011), op. cit., παρ. 142. Η Κυβέρνηση δήλωσε στην ΥΕΑ ότι περί το 20% του πληθυσμού αντιμετώπιζε, τότε, τον κίνδυνο της φτώχειας, αλλά «δεν είχε την ευκαιρία, στις συναντήσεις με την Τρόικα, να συζητήσει τις επιπτώσεις των κοινωνικο-ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων στην εξάπλωση της φτώχειας», ούτε «τις επιπτώσεις των σχετικών με τη φορολογία, τις αμοιβές και την εργασία πολιτικών στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος». Βλ. επίσης παρ 281 για τους ευάλωτους εργαζόμενου και 307 για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
44 UN Independent Expert on the effects of foreign debt and other related international financial obligations of States on the full enjoyment of all human rights, particularly economic, social and cultural rights, Cephas Lumina, in his Report Mission to Greece (22–27 April 2013), to the UN Human Rights Council 25th Session, 7 March 2014 (A/HRC/25/50/Add.1), σημ. 92 d.
45 Concluding observations on the seventh periodic report of Greece adopted by the Committee at its fifty fourth session (11 February – 1 March 2013), CEDAW/C/GRC/CO/7, 26 March 2013, παρ. 40.
46 Επιπλέον η Επιτροπή συστήνει στα πλαίσια της εξέτασης των εθνικών μηχανισμών για την προώθηση των γυναικών, την ενίσχυση των μηχανισμών εκτίμησης επιπτώσεων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα για την ισότητα των φύλων παρακολουθούνται και αξιολογούνται καθώς και ότι εκτιμάται η εφαρμογή της (Ιbid., παρ. 13 c). Επίσης η Επιτροπή συστήνει τη δημιουργία μηχανισμών για την συστηματική παρακολούθηση των επιπτώσεων των κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών στις ευάλωτες ομάδες γυναικών (Ιbid., παρ. 33 β).
47 Committee on the Rights of the Child, Concluding observations: Greece, CRC/C/GRC/CO/2-3, 13 August 2012, παρ. 29.
48 Federation of employed pensioners of Greece (IKA-ETAM) v. Greece, Collective Complaint No. 76/2012, παρ. 79, Pensioners' Union of the Athens-Piraeus Electric Railways (I.S.A.P.) v. Greece, Collective Complaint No. 78/2012, παρ. 74, Decision on the merits: Panhellenic Federation of Public Service Pensioners (POPS) v. Greece, Collective Complaint No. 77/2012, παρ. 74, Decision on the merits: Panhellenic Federation of pensioners of the public electricity corporation (POS-DEI) v. Greece, Collective Complaint No. 79/2012, Decision on the merits: Pensioners' Union of the Agricultural Bank of Greece (ATE) v. Greece, Collective Complaint No. 80/2012, παρ. 74. Βλ. επίσης την International Association Autism-Europe (IAAE) v France (Complaint no. 13/2002), 7 November 2003, για την υποχρέωση του Κράτους να εκτιμά την επίδραση των αποφάσεών του στις ζωές των ευάλωτων ομάδων.
49 Η Κυβέρνηση οφείλει να θεσμοθετήσει ένα συνεκτικό σύστημα στατιστικής παρακολούθησης της φτώχειας και να εκτιμήσει τις πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης σε συνδυασμό με αυτές για τους φόρους, μισθούς και εργασιακά θέματα στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της από το διεθνή μηχανισμό στήριξης. Resolution CM/ResCSS(2012)8 on the application of the European Code of Social Security and its Protocol by Greece (Period from 1 July 2010 to 30 June 2011), (Adopted by the Committee of Ministers on 12 September 2012 at the 1149th meeting of the Ministers’ Deputies), διαθέσιμο σε: https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1970639&Site=CM. 50 Για τα ζητήματα της Ανάλυσης Επιπτώσεων στα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η ΕΕΔΑ λαμβάνει συνολικά υπόψη της και τη διεθνή βιβλιογραφία για το θέμα, και ιδίως: MacNaughton G., “Human Rights Impact Assessment: A Method for Healthy Policymaking”, Health and Human Rights 2015, 17/1 – Paper in Press, E. Felner, Human rights impact assessments: A review of the literature, differences with other forms of assessments and relevance for development , Washington, DC: Nordic Trust Fund, The World Bank, 2013, J. Harrison και M. Stephenson, Human rights impact assessment: review of practice and guidance for future assessments, Edinburgh: Scottish Human Rights Commission, June 1, 2010, G. de Beco, Non-Judicial Mechanisms for the Implementation of Human Rights in European States, Bruylant, 2010, S. Walker, The future of human rights impact assessments of trade agreements, Utrecht: Intersentia, 2009, S. Bakker, M. Van Den Berg, D. Düzenli και M. Radstaake, “Human rights impact assessment in practice: The case of the health rights of women assessment instrument” 1(3), Journal of Human Rights Practice, 2009, G. de Beco, “Human Rights Impact Assessments”, Netherlands Quarterly of Human Rights, Vol. 27/2, 2009, P. Hunt και G. MacNaughton, Impact assessments, poverty and human rights: A case study using the right to the highest attainable standard of health, Health and Human Rights Working Paper Series No. 6, Geneva: World Health Organization and UNESCO, 2006, J. Kemm, “Perspectives on health impact assessment”, Bulletin of the World Health Organization 81/6, 2003, L. Gostin και J. M. Mann, “Towards the development of a human rights impact assessment for the formulation and evaluation of public health policies,” Health and Human Rights 1/1, 1994.
51 Υπολογίζεται πως υπάρχουν περισσότερα από 50 είδη αξιολόγησης επιπτώσεων. MacNaughton G., “Human Rights Impact Assessment: A Method for Healthy Policymaking”, Health and Human Rights 2015, 17/1 – Paper in Press.
Η ομιλία της Ζωής Κωνσταντοπούλου στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Προέδρων Κοινοβουλίων ΟΗΕ Νέα Υόρκη
"Κυρίες και κύριοι, Πρόεδροι των κοινοβουλίων όλου του κόσμου, με την ευκαιρία της 70ης επετείου του ΟΗΕ που σηματοδοτεί και τα 70 χρόνια από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης για την ένταξη της δημοκρατίας στην υπηρεσία της ειρήνης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της δημιουργίας του κόσμου όπως τον επιθυμούν οι λαοί, στέκομαι ενώπιών σας και δίπλα σας ως πρόεδρος του προσφάτως διαλυθέντος Ελληνικού Κοινοβουλίου, για να σας απευθύνω έκκληση αλληλεγγύης στον Ελληνικό λαό και στην Ελλάδα, τον τόπο όπου γεννήθηκε η δημοκρατία και που τώρα δέχεται άνανδρη επίθεση και παραβίαση της εθνικής της κυριαρχίας. Η Ελλάδα και ο λαός της έχουν θυματοποιηθεί τα τελευταία 5 χρόνια από πολιτικές που ψευδεπίγραφα παρέχουν βιώσιμη λύση στην υπερχρέωση της χώρας και διέξοδο από τη οικονομική κρίση. Αυτές οι πολιτικές περιέχονται σε συμφωνίες που αποκαλούνται Μνημόνια Κατανόησης και συνάπτονται από τις Ελληνικές κυβερνήσεις και την τριάδα των διεθνών οργανισμών δλδ το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή επιτροπή και την ΕΚΤ, γνωστούς και ως Τρόικα. Λειτουργώντας ως πιστωτές της Ελλάδας έχουν διαπράξει σοβαρότατες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα των κοινωνικών δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του ίδιου του γράμματος του νόμου. Αυτά που παρουσιάστηκαν ως δανειακές συμβάσεις διάσωσης οδήγησαν σε ένδεια, σε πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας 72% στις νέες γυναίκες και 60% στους νέους άνδρες, στη μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων νέων ανθρώπων, σε έκρηξη των αυτοκτονιών, στην περιθωριοποίηση νέων, γέρων, αδύναμων, φτωχών, μεταναστών και προσφύγων, στα μισά παιδιά της χώρας που κατάντησαν να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτή η κατάσταση οδήγησε στην ανθρωπιστική κρίση που καταγράφηκε στην αναφορά και τις δημόσιες δηλώσεις του Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ για το Χρέος και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, καθώς και σε μια σειρά δικαστικών αποφάσεων και πορισμάτων. Στις 25 Ιανουαρίου 2015 μόλις πριν από πέντε μήνες, ο Ελληνικός λαός μέσω των βουλευτικών εκλογών έδωσε σαφή και κατηγορηματική εντολή στην κυβέρνηση και στη Βουλή να καταργήσει την πολιτική της φονικής λιτότητας. Ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις και σχηματίστηκε ειδική επιτροπή της Βουλής με τίτλο Επιτροπή Αλήθειας Δημόσιου Χρέους, ώστε να διεξάγει λογιστικό έλεγχο και νομική εξέταση του ελληνικού χρέους, που κατέληξαν σε ένα προκαταρκτικό πόρισμα τον προηγούμενο Ιούνιο. Το πόρισμα αναφέρει ότι το δημόσιο χρέος είναι παράνομο, αθέμιτο, επονείδιστο δλδ επαχθές και μη βιώσιμο. Κατέληξε πως το χρέος αυτό δημιουργήθηκε μέσω διαδικασιών οι οποίες παραβιάζουν εκτενώς την συνταγματική νομιμότητα, τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, τις οποίες εγγυάται το διεθνές δίκαιο και συνεπώς δικαιολογείται η καταγγελία του χρέους. Κατέληξε ότι οι πιστωτές λειτούργησαν κακόβουλα γνωρίζοντας ότι βαραίνουν τη χώρα με μη βιώσιμα χρέη, για να διασώσουν γαλλικές, γερμανικές και ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες. Παρόλα αυτά τα πορίσματα, οι πιστωτές της Ελλάδας επέμειναν να αγνοηθεί η εντολή του λαού. Στις 25 Ιουνίου δόθηκε στην ελληνική κυβέρνηση τελεσίγραφο 48 ωρών ζητώντας της να αποδεχτεί αντίθετα με την λαϊκή εντολή, μια σειρά μέτρων που αποδομούν την εργατική νομοθεσία, καταργούν τις εγγυήσεις της κοινωνικής ασφάλισης και την νομική προστασία των υπερχρεωμένων πολιτών, ενώ ταυτόχρονα απαιτούν το ξεπούλημα της πολυτιμότερης δημόσιας περιουσίας και των δημόσιων επιχειρήσεων, αλλά και των μεγάλων λιμανιών των αεροδρομίων και των κρατικών δομών. Όλα θα πουληθούν ή θα χαριστούν για την πληρωμή ενός μη βιώσιμου και επαχθούς χρέους. Το Ελληνικό κοινοβούλιο αποδέχτηκε την πρόταση της Κυβέρνησης για δημοψήφισμα στο θέμα του τελεσιγράφου και ο ελληνικός λαός, με μια μεγάλη πλειοψηφία του 62% απέρριψε τα μέτρα. Στη διάρκεια της εβδομάδας του δημοψηφίσματος διεθνείς εντεταλμένοι και επίσημοι εκπρόσωποι ξένων κυβερνήσεων, επιχείρησαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα με δηλώσεις τρομοκρατώντας τον λαό. Και το δημοψήφισμα έγινε με κλειστές τράπεζες και ελέγχους κεφαλαίων που επιβλήθηκαν ως αποτέλεσμα της άρνησης της ΕΚΤ να παρέχει ρευστότητα μετά την ανακοίνωση της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος. Και όμως, η Δημοκρατία κυριάρχησε. Ο λαός εκφράστηκε ξεκάθαρα και είπε «ΟΧΙ» σε ποσοστό 62% στα δολοφονικά αυτά μέτρα. Αυτό που ακολούθησε είναι εφιαλτικό για κάθε δημοκρατική συνείδηση. Είναι ένα αίσχος. Οι πιστωτές αρνήθηκαν να λάβουν υπόψη το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Υπό την απειλή να προκαλέσουν τραπεζική χρεοκοπία και ανθρωπιστική καταστροφή, επέμειναν να υιοθετηθούν μέτρα σκληρότερα εκείνων που απορρίφθηκαν. Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αποδεχτεί ότι το κοινοβούλιο θα νομοθετεί προσχεδιασμένα κείμενα εκατοντάδων σελίδων, χωρίς τεκμηρίωση και σε προδιαγεγραμμένες ημερομηνίες, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και με τις τράπεζες ακόμη κλειστές. Αυτός ο εκβιασμός ονομάστηκε «Προαπαιτούμενο της Συμφωνίας» και το κοινοβούλιο κλήθηκε να καταργήσει νόμους που είχε ψηφίσει τους προηγούμενους 4 μήνες και να απέχει από οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία, χωρίς προηγούμενη έγκριση από τους πιστωτές. Ένας νόμος των 100 σελίδων σε ένα μόνο άρθρο πέρασε τον Ιούλιο του 2015 σε λιγότερο από 24 ώρες. Ένας νόμος 100 σελίδων σε 3 άρθρα πέρασε στις 22 Ιουλίου σε λιγότερο από 24 ώρες. Ένας νόμος σχεδόν 400 σελίδων πέρασε στις 14 Αυγούστου σε 24 ώρες. Το κοινοβούλιο νομοθέτησε τρεις φορές υπό εξαναγκασμό και πίεση. Στη συνέχεια, διαπιστώνοντας ότι μεγάλο μέρος των βουλευτών του πρώτου κυβερνώντος κόμματος, μεταξύ τους και η Πρόεδρος της Βουλής αρνήθηκαν να υπερψηφίσουν αυτούς τους νόμους, το κοινοβούλιο διαλύθηκε ακούσια για να εξασφαλιστεί μια πιο σταθερή πλειοψηφία, ώστε να εφαρμοστούν αυτά που ο λαός απέρριψε. Κυρίες και Κύριοι, το δημόσιο χρέος χρησιμοποιείται εναντίον του Ελληνικού πληθυσμού και του Ελληνικού κοινοβουλίου, για να περισταλεί η Δημοκρατία. Αλλά η Δημοκρατία είναι ύψιστη αξία και τα Κοινοβούλια δε μπορούν να υποβαθμίζονται σε σφραγίδες που εγκρίνουν υπαγορευμένες εντολές, τις οποίες έχει απορρίψει ο λαός και που έχουν κατασκευαστεί για να καταστρέψουν τις κοινωνίες και τις επόμενες γενιές. Σας κάνω έκκληση, ως μέλη των Κοινοβουλίων όλου του κόσμου να υποστηρίξετε την υπεράσπιση της Δημοκρατίας και της κοινοβουλευτικής κυριαρχίας, ενάντια στον εξαναγκασμό του χρέους και να υποστηρίξετε τις πρωτοβουλίες της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και της Επιτροπής ad hoc για το δημόσιο χρέος, καθώς και τις πρωτοβουλίες του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ για το χρέος και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μην επιτρέψετε την καταπάτηση της Δημοκρατίας στον τόπο που γεννήθηκε. Μην επιτρέψετε σε κανένα άλλο Κοινοβούλιο να εξαναγκαστεί να ψηφίσει ενάντια στη θέληση του λαού και ενάντια στην εντολή που αυτός έδωσε στους βουλευτές του. Μην επιτρέψετε τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι ανθρώπινες ζωές, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και οι πιο πολύτιμες αρχές του ΟΗΕ να συντριβούν για να εξυπηρετηθεί το τραπεζικό σύστημα. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΟΙ ΛΑΟΙ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΕΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Ευχαριστώ".
https://www.youtube.com/watch?t=1&v=il_kUxsPv2I
https://www.facebook.com/events/920943067999575/permalink/926034827490399/
.
Η ανάρτηση αυτή, που αφορά στην κρίση χρέους στην Ελλάδα, μένει "ανοιχτή", καθώς θα εμπλουτίζεται με πληροφορίες που αφορούν στην εξέλιξή της τόσο για το τρέχον έτος (2013) όσο και γι αυτά που θα ακολουθήσουν - με δεδομένο ότι το γενοκτονικό έργο θα προχωρά ακάθεκτο και δεν θα έχει σημειωθεί αυτό που θα καθιστούσε το παρόν πόνημα, ανεπίκαιρο.
